با ورود دستگاه قضایی جلوی تخریب بیشتر گرفته شد

به گزارش نفت ما ؛در نتیجه کاوش نجات بخشی گورستان تاریخی حاجی آباد ،در شمال مرکزی استان هرمزگان که به شماره 30725 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است ، آثاری از دوره اشکانی به دست آمد. 

 

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، مرجان روایی سرپرست هیئت گمانه زنی نجات بخشی گورستان تاریخی حاجی آباد ، امروز «چهارشنبه » با اعلام این خبر گفت :گورستان حاجی آباد با وسعتی بیش از هزار و دویست هکتار به عنوان بزرگترین گورستان تاریخی شناخته شده ایران قابلیت ثبت جهانی دارد.  

 

او با بیان اینکه گورستان به لحاظ گونه شناسی گورها، اندازه، معماری و تدفین دارای تنوع قابل توجهی است، افزود: عمده ترین مصالح ساخت گورها، تخته سنگهای بزرگ و قلوه سنگ های متوسط و کوچک هستند که بدون ملات و به صورت خشکه چین در معماری گورها به کار رفته اند.

 

 این باستان شناس گورهای یاد شده را عمدتاً دارای پلان دایره به قطر یک متر تا پانزده متر دانست و خاطرنشان کرد: در این فصل از کاوش شش گور مورد کاوش قرار گرفت. 

 

به گفته سرپرست هیئت باستان شناسی، بیشتر گورها فاقد چاله تدفین هستند و مقدار ناچیزی استخوان انسانی از آنها به دست آمده  که در این باره فرضیات و پرسش هایی مطرح و مطالعه بر روی آنها آغاز شده است،همچنین بقایای استخوان حیوانی نیز دست کم از چهار گور به دست آمد. 

 

روایی افزود: مهمترین یافته منقول به دست آمده در این فصل، یک کوزه دسته دار کوچک به رنگ آجری است که  در فاصله میان دو کوزه نخودی رنگ به دست آمد و مجموعا نشان داد گور کاوش شده مربوط به دوره اشکانی است که جهت حصول اطمینان و به منظور تاریخ گذاری دقیق نیازمند انجام آزمایش ترمولومینسانس بر روی نمونه های سفالین هستیم. 

 

وی آویز تزئینی ،سنگی مستطیل شکل، مهرهایی از جنس عقیق و خمیر شیشه را از دیگر یافته های به دست آمده از کاوش گورها اعلام و خاطرنشان کرد که در سطح گورستان و پیرامون چند گور همچنین قطعاتی از سفالینه های جلینگی دوره اشکانی به دست آمد. 

 

او خاطرنشان کرد: همچنین یافتن یک قطعه صدف دریایی از یکی از گورها، نشان می دهد ساکنان حاجی آباد با مناطق ساحلی خلیج فارس ارتباط تجاری داشته اند.  

 

این باستان شناس تصریح کرد : هرچند در نتیجه کاوش در این گورستان، آثاری از دوره اشکانی به دست آمد ولی وسعت قابل توجه گورستان، همچنین تعدد و تنوع شکل گورها نشان می دهد که گورستان ممکن است در یک بازه زمانی بسیار گسترده تری مورد استفاده قرار گرفته باشد لذا تاریخگذاری دقیق اثر، منوط به ادامه پژوهش های میدانی در طی فصل های آینده و ایجاد کارگاههایی در سایر بخش های آن خواهد بود. 

 

وی با بیان اینکه در روزهای پایانی این فصل به منظور تعیین عرصه تقریبی گورستان، محدوده پیرامونی آن مورد پیمایش قرار گرفت گفت: با توجه به اهمیت گورستان و ضرورت ثبت آن در فهرست میراث جهانی لازم است پس از تامین اعتبار از طرف شرکت گاز، نقشه توپوگرافی گورستان با مقیاس مناسب و در لایه های مورد نیاز تهیه شود.

 

او در ادامه بر ضرورت انجام نقشه برداری، به منظور تعیین عرصه و حریم گورستان، همچنین انجام اقدامات قانونی با هدف غایی پیشگیری از هرگونه تعرض و تخریب احتمالی آینده تاکید کرد. 

 

به گفته این باستان شناس ، گورستان حاجی آباد با وسعت دست کم هزار و دویست هکتار در یک بازه زمانی گسترده ای بالغ بر هزار سال بی وقفه مورد استفاده قرار گرفته و به لحاظ وسعت، تنوع مقیاس، شکل و تعداد گورها در میان گورستان های سنگ چین شناخته شده منطقه جنوب شرق ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار است و به همان دلایل ارزش ثبت در فهرست آثار جهانی را داراست.  

 

وی افزود: هرچند تاکنون در بسیاری از مناطق جنوب و جنوب شرق کشور و حتی کشورهای حاشیه خلیج فارس تعداد زیادی از گورستان های سنگ چین شناسایی و کاوش شده اند، اما گورستان حاجی آباد با توجه به وسعت و سایر دلایل پیشگفته می تواند مبنا و نفطه عطفی برای مطالعات مربوط به گورستان های سنگ چین جنوب شرق و به عبارتی کامل کننده زنجیره آیین های تدفینی دوران اشکانی و سایر دوره های مرتبط باشد. 

 

سرپرست هیئت باستان شناسی با اشاره به اینکه ایجاد خط لوله علاوه بر تخریب دست کم هفتاد گور شاخص، موجب ایجاد شکاف و گسست در این اثر ملی شده و مفهوم گورستان را خدشه دار کرده تصریح کرد: احداث رایتاوه (جاده دسترسی خط لوله) با عرض یازده متر ضمن تخریب بخش گسترده ای از گورستان با ایجاد خاکریز حاصل از خاک رایتاوه، در دوسوی آن همچنین موجب تخریب و یا دست کم مدفون شدن تعداد زیادی از گورها در این بخش شده و چشم اندازی بسیار نازیبا ایجاد کرده که در شان یک اثر شاخص ثبتی نیست.

 

وی خاطرنشان کرد:  بدیهی است در صورت اجرای خط لوله یادشده، انشعاب های دیگری توسط بخش های خصوصی و دولتی از این خط لوله گرفته خواهد شد و بدین ترتیب بخش های دیگری از  آن تخریب می شود  که در آن صورت نه تنها ارزش ثبت جهانی، بلکه ارزش ثبت ملی اثر نیز از بین خواهد رفت.  

 

او در پایان گفت: از آنجایی که این گورستان جزء میراث ملی کشور بوده و قابلیت ثبت جهانی را داراست، نه تنها وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بلکه عامه مردم و سایر نهادهای دولتی نیز در قبال حفاظت از این اثر ارزشمند و منحصر به فرد، مسئولیت دارند، لذا شایسته است در امر خطیر نجات گورستان، این وزارت خانه را یاری کنند.

 

بنابر اظهارات روایی : در فاصله سالهای 1383 تا 1391 به منظور پاسخگویی به دو استعلام ارسالی از سوی شرکت گاز استان کرمان، مسیرهای یادشده توسط کارشناس استان مورد بررسی قرار گرفت، که به دلیل برخورد با گورستان پاسخ منفی ارسال شد، متاسفانه آن شرکت علیرغم دریافت چندین پاسخ منفی، با علم و آگاهی نسبت به ثبتی بودن گورستان و بدون دریافت مجوز از شورای فنی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بار نخست با ایجاد رایتاوه غربی و ایستگاه تقلیل فشار در عرصه گورستان، بخش بزرگی از گورستان و در سال 1394 نیز با ایجاد رایتاوه شرقی دیگربار به طور غیرقانونی بخش بزرگی از این اثر ثبتی را تخریب کردند، به دنبال آن، سوداگران اموال فرهنگی، به انجام حفریات غیرمجاز ترغیب شده و موجبات تخریب بیشتر گورستان را فراهم کردند، در نتیجه این حفریات اشیایی را به دست آوردند که بعضا به وسیله ی نیروی انتظامی آن شهرستان توقیف شدند. 

 

همزمان با آغاز کاوش نجات بخشی، شرکت گاز استان کرمان با هدف افتتاح و بهره برداری هرچه سریع تر، عملیات اجرایی پروژه را با شدت و حدت بیشتری ادامه دادند، که با توجه به سرعت بخشیدن به روند تخریب گورستان، واکنش سریع برخی از مسئولین وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی  را به دنبال داشت. آنان ضمن تاکید بر غیرقانونی بودن پروژه گازرسانی، خواستار توقف آن عملیات شدند. این اقدامات موجب آغاز شکایت قضایی اداره کل میراث فرهنگی استان از شرکت گاز شده و  در نتیجه آن به دستور قاضی پرونده، عملیات اجرایی خط لوله گاز متوقف شد.