شرایط سخت مشاغل حوزه نفت و گاز و دوری از کانون گرم خانواده موجب شده تا جمع زیادی از کارکنان وزارت نفت در شرکت هایی که فعالیت هایی در نقاط دور دست انجام می دهند با بحران های اجتماعی و خانوادگی عدیده ای دست و پنجه نرم کنند به همین منظور و در راستای مسئولیت های اجتماعی “ نفت ما “در نظر دارد با نگاه کارشناسی ضمن پرداختن به این مشکلات راهکارهایی را برای رفع این مشکلات ارائه نماید بنابراین تصمیم گرفتیم که مطالبی در این خصوص منتشر نماییم تا بتوانیم کمک کوچکی به رفع مشکلات خانواده های عزیز و صبور در حوزه نفت و گاز کشور به ویژه در بخش حفاری و کارکنان اقماری کنیم تا دیگر مجبور نباشند هزینه های فروانی برای مشاور و حق الوکاله بدهند
به دلیل تقاضای برخی از کارکنان حفاری و اقماری وزارت نفت مبنی بر پردازش و بیان نکاتی در خصوص حضانت فرزندان برآن شدیم تا نسبت به این موضوع از نظر حقوقی مطالبی را به عرض برسانیم.
در مبحث حضانت فرزندان دو دوره را باید مورد بررسی قرار دهیم. قبل از طلاق و پس از طلاق.
قبل از طلاق اصولا حضانت فرزندان بر عهده پدر و مادر است. اما پس از طلاق اولویت حضانت فرزندان تا ۷ سالگی و حسب مورد تا سن رشد با مادر است. ولی در صورت اصرار پدر به انضمام دارا بودن شرایط نتوان وی حضانت به پدر تعلق میگیرد. در عین حال پرسشی که پدر و مادر های مطلقه با آن روبرو هستند. این است که در چه مواردی از پدر یا مادر سلب حضانت خواهد شد و این موضوع نیز از دو جهت قابل اعمال است. ارادی و غیر ارادی
چنانچه هر یک از پدر یا مادر خود بدون هیچ عامل قانونی و به اختیار از خویش سلب حضانت نموده و حضانت را به یکدیگر واگذار نمایند مبین ارادی بودن سلب حضانت است و در صورتی که سلب حضانت به استناد عامل قانونی باشد مبین سلب حضانت غیر ارادی است.
عوامل سلب حضانت از پدر به صورت غیر ارادی و به اسناد منع قانونی عبارتند از:
اعتیاد زیان آور به الکل، مواد مخدر و قمار
اشتهار به فساد اخلاق و فحشا
ابتلا به بیماری‌های روانی با تشخیص پزشکی قانونی
سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد، فحشا، تکدی گری و قاچاق
تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف
عوامل سلب حضانت از مادر بصورت غیر ارادی و به استناد منع قانونی عبارتند از:
جنون مادر
ازدواج مجدد با دیگری
عدم مراقبت و مواظبت از فرزند به نحوی که باعث آسیب های جدی و به خطر افتادن سلامت جسمی؛ روحی و روانی فرزند گردد.
انحطاط اخلاقی که شامل مواردی که موجب سلب حضانت از پدر میشود نیز می باشد.
شایان ذکر است که موانع قانونی فوق الذکر در خصوص حضانت انحصاری نیست. یعنی فقط منتهی به موارد مذکور نمی باشد. به نحوی که علاوه بر موانع قانونی غبطه و مصلحت فرزند توسط دادگاه در نظر خواهد گرفته شد.
البته گاهی سلب حضانت نه بصورت ارادی و نه غیر ارادی از منظر منع قانونی بلکه بصورت قهری خواهد بود. بدین معنی که در صورت فوت و حجر هر یک از والدین حضانت سلب میشود. در صورت فوت یا حجر هر دوی آنان حضانت فرزندان حسب مورد بنابر مصلحت فرزند به یکی از اقوام نسبی سپرده خواهد شد و چنانچه این امر ممکن نباشد مدعی العموم ( دادستان) قیم معین مینماید. البته در مورد حجر جنون و سفه (ناتوانی جسمی) قابل مصداق است و اصولا ورشکستگی را شامل نمیشود. لازم به ذکر است در موارد مشهود توسط دادستان که فرزند در معرض خطر و آسیبهای جدی باشد؛ دادستان. رأسا اقدام به تعیین قیم می نماید.
در نهایت هدف از این بررسی آگاهی رسانی در خصوص حضانت فرزندان و موارد سلب حضانت از والدین بوده اما نکته اساسی و مهم این است که در هر اقدام یا هر گونه تصمیم گیری از سوی والدین چه از نظر حضانت و نحوه آن می بایست غبطه و مصلحت فرزند درنظر گرفته شود و فرزندان فدای کینه توزی ها و تسویه حسابهای والدین نشوند.
به دلیل تقاضای برخی از کارکنان حفاری و اقماری وزارت نفت مبنی بر پردازش و بیان نکاتی در خصوص حضانت فرزندان برآن شدیم تا نسبت به این موضوع از نظر حقوقی مطالبی را به عرض برسانیم.
در مبحث حضانت فرزندان دو دوره را باید مورد بررسی قرار دهیم. قبل از طلاق و پس از طلاق.
قبل از طلاق اصولا حضانت فرزندان بر عهده پدر و مادر است. اما پس از طلاق اولویت حضانت فرزندان تا ۷ سالگی و حسب مورد تا سن رشد با مادر است. ولی در صورت اصرار پدر به انضمام دارا بودن شرایط نتوان وی حضانت به پدر تعلق میگیرد. در عین حال پرسشی که پدر و مادر های مطلقه با آن روبرو هستند. این است که در چه مواردی از پدر یا مادر سلب حضانت خواهد شد و این موضوع نیز از دو جهت قابل اعمال است. ارادی و غیر ارادی
چنانچه هر یک از پدر یا مادر خود بدون هیچ عامل قانونی و به اختیار از خویش سلب حضانت نموده و حضانت را به یکدیگر واگذار نمایند مبین ارادی بودن سلب حضانت است و در صورتی که سلب حضانت به استناد عامل قانونی باشد مبین سلب حضانت غیر ارادی است.
عوامل سلب حضانت از پدر به صورت غیر ارادی و به اسناد منع قانونی عبارتند از:
اعتیاد زیان آور به الکل، مواد مخدر و قمار
اشتهار به فساد اخلاق و فحشا
ابتلا به بیماری‌های روانی با تشخیص پزشکی قانونی
سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد، فحشا، تکدی گری و قاچاق
تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف
عوامل سلب حضانت از مادر بصورت غیر ارادی و به استناد منع قانونی عبارتند از:
جنون مادر
ازدواج مجدد با دیگری
عدم مراقبت و مواظبت از فرزند به نحوی که باعث آسیب های جدی و به خطر افتادن سلامت جسمی؛ روحی و روانی فرزند گردد.
انحطاط اخلاقی که شامل مواردی که موجب سلب حضانت از پدر میشود نیز می باشد.
شایان ذکر است که موانع قانونی فوق الذکر در خصوص حضانت انحصاری نیست. یعنی فقط منتهی به موارد مذکور نمی باشد. به نحوی که علاوه بر موانع قانونی غبطه و مصلحت فرزند توسط دادگاه در نظر خواهد گرفته شد.
البته گاهی سلب حضانت نه بصورت ارادی و نه غیر ارادی از منظر منع قانونی بلکه بصورت قهری خواهد بود. بدین معنی که در صورت فوت و حجر هر یک از والدین حضانت سلب میشود. در صورت فوت یا حجر هر دوی آنان حضانت فرزندان حسب مورد بنابر مصلحت فرزند به یکی از اقوام نسبی سپرده خواهد شد و چنانچه این امر ممکن نباشد مدعی العموم ( دادستان) قیم معین مینماید. البته در مورد حجر جنون و سفه (ناتوانی جسمی) قابل مصداق است و اصولا ورشکستگی را شامل نمیشود. لازم به ذکر است در موارد مشهود توسط دادستان که فرزند در معرض خطر و آسیبهای جدی باشد؛ دادستان. رأسا اقدام به تعیین قیم می نماید.
در نهایت هدف از این بررسی آگاهی رسانی در خصوص حضانت فرزندان و موارد سلب حضانت از والدین بوده اما نکته اساسی و مهم این است که در هر اقدام یا هر گونه تصمیم گیری از سوی والدین چه از نظر حضانت و نحوه آن می بایست غبطه و مصلحت فرزند درنظر گرفته شود و فرزندان فدای کینه توزی ها و تسویه حسابهای والدین نشوند.