پیشنهادی برای پیشگیری از افزایش قیمت بیرویه یوتیلیتیهای پتروشیمی و زیان ناشی از آن؛
به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی "
نفت ما"،افزایش قیمت «یوتیلیتی» این روزها مثل خبر شومی بالای سر پتروشیمیها میچرخد. بر اساس اطلاعات و شنیدههایی که پیش از این هم به آن اشاره کردیم نرخ خدمات یوتیلیتی تحویلی به پتروشیمی ها توسط شرکت های یوتیلیتی ها ۵۰ درصد افزایش خواهد یافت که این نرخ در آستانه ابلاغ قرار دارد.
پتروشیمیها دراین سالها با مشکلات و مسائل عدیدهای دست و پنجه نرم کردهاند و متاسفانه بخشی از توان این صنعت پیشرو و ارزآور در شرایط فعلی کشور تحلیل رفته است. در این وضعیت، در صورت ابلاغ این نرخ تازه برای خدمات یوتیلیتی پتروشمیها شاهد زیان سنگین صنعت پتروشیمی در همه محصولات تولیدی خواهیم بود.
شاید به نظر برسد که گریزی از این وضع نیست. در شرایطی که تورم باعث شده که نرخ عموم کالاها و خدمات در کشور روز به روز بالاتر برود و ثبات قیمتی در هیچ بازاری نباشد، نمیتوان متوقع بود که نرخ خدمات یوتیلیتی ثابت بماند! این بخشی از واقعیت اقتصاد کشور ماست و اصلاح آن تنها در شرایطی ممکن است که تورم، بیماری مزمن و سرطانی اقتصاد ما ریشهکن شود. این واقعیت را نمیتوان انکار کرد و باید بر آن مهر تائید زد؛ اما وقتی به طور خاص به موضوع «قیمت یوتیلیتی» متمرکز شویم، نکتهای وجود دارد که در صورت توجه و اصلاح آن میتوان یوتیلیتیها را بدون آن که متضرر شوند، به قیمتی پایینتر نرخگذاری کرد.
برای توضیح این نکته، لازم است که توضیح مختصری در خصوص ماهیت خدمات یوتیلیتی در پتروشیمی داده شود. یوتیلیتی (Utility) در یک مجتمع پتروشیمی، به سیستمها و تاسیسات زیربنایی گفته میشود که انرژی و رسانههای مورد نیاز برای راهاندازی و بهرهبرداری از واحدهای اصلی فرآیندی را تامین میکنند. میتوان یوتیلیتی را به «سیستم گردش خون و اعصاب» یک مجتمع پتروشیمی تشبیه کرد. همانطور که بدن بدون این سیستمها قادر به کار نیست، یک پتروشیمی نیز بدون یوتیلیتیها کاملاً فلج خواهد بود.
به طور خلاصه سیستم یوتیلیتی را میتوان شامل بخشهای «سیستم برق»، «سیستم آب»، «سیستم بخار»، «سیستم هوای فشرده»، «سیستم گازهای صنعتی»، «سیستم سوخت» و «سیستم تخلیه و جمعآوری آبهای سطحی» دانست. هر کدام از این بخشها شامل زیرشاخههایی است که اگرچه مستقیماً در تولید محصول نهایی نقش ندارد، اما پایه و اساسی برای صنعت پتروشیمی است و بدون آنها، هیچ یک از واحدهای اصلی فرآیندی (مانند کراکر، واحدهای پلیمری و...) قادر به کار نخواهند بود.
بخش اعظم این خدمات یوتیلیتی با استفاده از سوخت گازی ممکن است و قیمت گاز مصرفی این واحدها بر اساس «نرخ گاز صنایع پتروشیمی» محاسبه میشود که گرانترین تعرفه مصرف گاز در کشور است. این نرخ معمولا بر اساس قیمت دلاری محاسبه میشود. اما همان طور که در توضیح بالا بیان شد خدمات یوتیلیتی را نباید صنایع پتروشیمی در نظر گرفت چون محصول پتروشیمی تولید نمیکنند. در واقع یوتیلیتیها «صنایع نیروگاهی» هستند و گاز مصرفی این خدمات با گاز مصرفی پتروشیمیها که از آن برای تولید محصولات پتروشیم استفاده میشود تفاوت دارد. گازی که این صنایع مصرف میکنند باید با تعرفه گاز نیروگاهی محاسبه شود که اصولا مبنای محاسبه آن قیمت ثابت است و معمولاً پایینترین نرخ در بین بخشهای غیرخانگی است.
توجه به این نکته مهم و نسبتا بدیهی اما مغفول مانده میتواند راه را برای تغییر شرایط سختی که مطمئنا پتروشیمیها پس از افزایش قیمت غیرقابل تحمل یوتیلیتی پیدا میکنند باز کند. با این تغییر در محاسبه قیمت گاز شرکتهای ارائه دهنده خدمات یوتیلیتی همچون مبین، فجر و دماوند در عسلویه، در صورت عدم افزایش قیمت بیش از اندازه نه این شرکتها زیان میبینند و امکان ارائه خدمات از آنها گرفته میشود، و نه پتروشیمیها دچار شوک میشوند و زیان سنگین صنعت پتروشیمی در همه محصولات تولیدی رقم خواهد خورد.