به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی "نفت ما"، بودجه مسئولیت اجتماعی (CSR – Corporate Social Responsibility) یکی از ارزشمندترین و سازنده‌ترین هزینه‌کردهایی است که برای صنعت نفت و پتروشیمی تعریف شده است. این بودجه در اصل، به بخشی از اعتبارات و منابع مالی شرکت‌ها اطلاق می‌شود که برای اجرای برنامه‌هایی در راستای توسعه پایدار، بهبود شرایط اجتماعی، محیط ‌زیستی، فرهنگی و اقتصادی در مناطق محل فعالیت شرکت‌ها اختصاص داده می‌شود.
اگر به طور خاص بخواهیم این بودجه را در صنایع نفت و پتروشیمی ایران تعریف کنیم می‌توان گفت که نوعی سرمایه‌گذاری غیرمستقیم اجتماعی است که شرکت‌های نفتی و پتروشیمی، به ویژه در مناطق عملیاتی (مانند مناطق جنوبی ایران: عسلویه، ماهشهر، خارک، مسجدسلیمان و...) برای بهبود کیفیت زندگی جوامع محلی، کاهش اثرات منفی زیست‌محیطی و جبران بخشی از آسیب‌های ناشی از فعالیت‌های صنعتی صرف می‌کنند.
نیت شریف و لازمی که پشت چنین دستورالعملی بوده آن قدر اهمیت دارد که نمی‌توان اما و اگری در خصوص آن آورد. همواره یکی از معیارهای سنجش مدیران از بالاترین رده وزارتی تا شرکت‌های کوچک، میزان توجه به مسئولیت اجتماعی و عملکرد آن‌ها در این زمینه بوده است. با این حال باید تاسف خورد که گاهی این بودجه‌ها چندان بازده مناسبی ندارد. به نظر می‌رسد سوء مدیریت، نگاه جناحی در خرج‌کرد و در نهایت عدم نظارت بر چگونگی خرج‌کرد آن باعث شده است که مشخص نباشد مبالغ سنگینی اخذ شده از نفت و پتروشیمی‌ها در کجا و چگونه هزینه می‌شود!
واقعیت این است که مقدار مبالغ دریافتی تحت این عنوان در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس (عسلویه و کنگان) به اندازه‌ای است که انتظار تحولی اساسی در این منطقه وجود دارد. تمام شرکت‌های فعال در این منطقه سالیانه مبالغی کلان بابت مسئولیت اجتماعی پرداخت می‌کنند که مبلغ آن از 4 تا 10 میلیارد تومان توسط پتروشیمی مهر و پتروشیمی سبلان تا سالیانه 70 میلیارد تومان توسط پتروشیمی پارس و 100 میلیارد تومان توسط پتروشیمی پردیس متغیر است. به طور میانگین در سال جاری به ازای هر پتروشیمی مبلغی حدود 70 میلیارد تومان بابت مسئولیت اجتماعی پرداخت می‌شود. این بخش البته جدا از بودجه‌ای است که از بخش نفت دریافت می‌شود. مجموع این مبالغ در سال 1403 به 800 میلیارد تومان رسید و در سال 1404 به حدود هزارمیلیارد تومان رسیده است.
با این وصف، سوال اساسی این جاست که این مبلغ چشمگیر باعث چه عمران، آبادانی و بهبود وضعیت زندگی در منطقه عسلویه شده است؟! و چرا هیچ نمودی از هزینه‌کرد آن وجود ندارد؟! برای مثال این منطقه از داشتن یک بیمارستان مجهز محروم است! آیا اولویتی بالاتر از ساخت مرکز درمانی در این منطقه وجود دارد؟! البته می‌توان نمونه‌های بسیاری از محرومیت‌های اقتصادی و اجتماعی در این منطقه نشان داد که تقریبا در طول سال‌های گذشته کوچکترین توجهی به آن نشده است ولی همین یک نمونه (فقدان بیمارستان) کافی است تا بدانیم این بودجه مسیر درستی را طی نمی‌کند.
این واقعیت تلخ که بودجه‌های مسئولیت اجتماعی شفافیت کافی ندارند یا صرف پروژه‌های کم‌اثر می‌شوند، در سال‌های اخیر و به دلیل عملکرد خاص افراد ذی‌نفوذ و مرتبط چنان شکلی پیدا کرده است که حالا نه تنها خواسته افراد ساکن در این منطقه، بلکه عموم شرکت‌هایی است که ملزم به پرداخت این بودجه هستند. در واقع دغدغه این که بودجه مسئولیت اجتماعی تحت تاثیر علایق سیاسی افراد قرار گرفته و در جایی صرف می‌شود که اصولا هیچ ربطی به عموم مردم ندارد، دغدغه‌ای جدی است.
بدیهی است که هر مبلغی که از بیت‌المال پرداخت می‌شود باید دقیقا مشخص شود که در کجا، با چه اولویت بندی و بر اساس چه قراردادها و شرایطی هزینه می‌شود. در واقع این مبالغ مربوط به یک نفر یا یک گروه خاص نیست که بدون شفافیت و به شکلی کاملا دلخواه و سلیقه‌ای هزینه شود، چنان که به نظر می‌رسد در این سال‌ها توسط مدیر عامل منطقه ویژه پارس و البته با دستور ویژه شیخ موسی احمدی رئیس کمیسیون انرژی و نماینده شهر در مجلس هزینه شده است.
در مجموع نتیجه آن چه گفته شد را می‌توان در دو خواسته جمع‌بندی کرد:
1- به طور شفاف و به تفکیک پاسخ داده شود که چه میزان از بودجه مسئولیت اجتماعی در سال‌های اخیر صرف بخش‌های «آموزش و فرهنگ»، «سلامت و بهداشت»، «زیرساخت و عمران شهری»، «محیط زیست» و «کارآفرینی و اشتغال زایی محلی» شده است. هزنیه‌ها بر اساس چه اولویت بندی به چه کسانی داده شده است؟ و چه میزان تاثیرگذاری داشته است.
2- جدول اولویت بندی و چگونگی هزینه‌کرد این مبالغ در سال جاری چگونه است؟ پرداخت‌ها بر اساس کدام قراردادها انجام شده است؟ تشریفات قانونی لازم برای عقد هر قرارداد انجام گرفته است؟ یا این که صرفا دستورهای سلیقه‌ای باعث پرداخت‌هایی شده که حتی معلوم نیست در کجا هزینه می‌شود؟!
عمیقا معتقدیم تغییر و تحول در هزینه‌کرد این مبالغ کلان حتی در کمتر از یک سال خود را در وضعیت فرهنگی، بهداشتی، اقتصادی و رفاهی منطقه نشان خواهد داد؛ چیزی که در این سال‌ها اصلا دیده نشده است.