کشورها و شرکتهایی که پس از ضربالاجل ۴ نوامبر ( ۱۳ آبان) نفت خام از ایران وارد کنند، مشمول شدیدترین تحریمهای ثانویه خواهند شد. وزیر نفت هند در جلسهای با پالایشگاههای این کشور گفته است که بهدنبال جایگزینی برای نفت ایران باشند. پالایشگاههای ژاپن به خرید نفت از آمریکا که ارزانتر از منابع معمول آنها در خاورمیانه است سرعت بخشیدهاند و میخواهند نفت آمریکا را جایگزین نفت ایران کنند.
به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ، یک مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا در ۲۶ ژوئن (5 تیر) به شرط ناشناس ماندن به خبرگزاریهای آمریکایی گفت که او و عدهای از همکارانش با متحدان آمریکا در اروپا جلساتی داشته و این پیام را به شرکتها و کشورهایی که نفت خام ایران را خریداری میکنند رسانده است که شرکای آمریکا در اروپا باید واردات نفت از ایران را پس از ۱۳ آبان سال جاری به صفر برسانند. این مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا گفته است که کشورها و شرکتهایی که پس از ضربالاجل 4 نوامبر ( ۱۳ آبان) نفت خام از ایران وارد کنند، مشمول شدیدترین تحریمهای ثانویه خواهند شد.
پس از آنکه دونالد ترامپ، رییس جمهور آمریکا از توافق برجام خارج شد، اعلام کرد که کشورها و شرکتهایی که از ایران نفت خام میخرند ممکن است که مشمول دورههای تعلیق تحریمهای نفتی شوند – این حداقل سیاستی بود که کاخ سفید در دوران تحریمهای اعمالشده توسط باراک اوباما اعمال کرد و به کشورها اجازه داد که خریدهای نفتی خود را بهتدریج کم کنند. خریداران نفت خام از ایران هم انتظار داشتند که ایالات متحده یک بازه زمانی برای کاهش واردات نفتی از تعیین کند. اما چنین بازهای اعلام نخواهد شد و این بیانگر تشدید سیاستهای دولت ترامپ برای انزوای سیاسی و اقتصادی جمهوری اسلامی است.
توقف واردات نفت ایران توسط هند
منابع صنعتی هند گفتهاند وزیر نفت این کشور به پالایشگاههای هند ابلاغ کرده که از ماه نوامبر سال جاری خود را برای کاهش چشمگیر نفت از ایران و حتی قطع معاملات نفتی با جمهوری اسلامی آماده کنند. هند که بزرگترین خریدار نفت ایران پس از چین است گفته بود که تحریمهای یکجانبه آمریکا علیه ایران را نمیپذیرد و تنها به تحریمهای سازمان ملل پایبند است اما اکنون با فشارهای آمریکا میخواهد برای محافظت از قرار گرفتن در معرض تحریمهای نظام مالی آمریکا دست به اقدامات پیشگیرانه بزند. «نایارا انرژی»، شرکت نفتی هند هم اعلام کرده که آماده است تا واردات نفت ایران را از ماه نوامبر متوقف کند.
به گزارش رویترز، منابع آگاه گفتهاند که وزیر نفت هند روز ۲۸ ژوئن (7 تیر) جلسهای با پالایشگاههای این کشور گفته است که بهدنبال جایگزینی برای نفت ایران باشند. یکی از این منابع آگاه گفت: «از پالایشگاهها خواسته شد تا با توجه به اینکه همواره وضعیت در حال تشدید است، برای هرگونه رویدادی خود را آماده کنند. این میتواند کاهش قابل توجه واردات نفت از ایران باشد و یا اینکه هیچگونه وارداتی صورت نگیرد.»
یکی از مسوولان دولتی گفته بود که واشنگتن ابراز امیدواری کرده که خریداران نفت ایران از ماه نوامبر واردات نفت خود را متوقف کنند. نیکی هیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل نیز از نارندا مودی، نخستوزیر هند خواست تا وابستگی کشورش به نفت ایران را کاهش دهد.
چند ساعت بعد از انتشار گزارش رویترز درباره توقف واردات نفت خام هند از ایران، دار مندرا پرادهان، وزیر نفت هند در واکنش به این خبر به رسانههای هند گفته است: «دولت هند به منافع ملی خود پایبند است. منابع تأمین نفت مورد نیاز هند در سالهای اخیر به میزان زیادی گسترش پیدا کرده است. عملاً ما با همه کشورهای تولیدکننده نفت در معاملهایم. ما حتی با کشور برونئی هم قرارداد خرید نفت بستهایم. بنابراین به سبب اعمال تحریمهای آمریکا با کمبود نفت مواجه نخواهیم شد.»
زیر فشار تحریمهای آمریکا شرکت صنعتی «ریلاینس» مالک بزرگترین مجموعه پالایشگاهی هند در 22 می اعلام کرده که واردات نفت از ایران را متوقف میکند. یکی دیگر از منابع آگاه به رویترز گفته است که «نایارا انرژی»، شرکت هندی که توسط «رزنفت»، غول نفت روسیه خریداری شده، پس از مذاکره با دولت هند، اعلام کرده که آماده است تا واردات نفت ایران را از ماه نوامبر متوقف کند. این شرکت از این ماه شروع به کاهش واردات نفت خود از ایران به میزان ۴۰ تا ۵۰ درصد کرده است. «نایارا انرژی» معمولاَ ماهانه حدود ۵,۵ تا ۶ میلیون بشکه نفت از ایران خریداری میکرد.
بانک دولتی هند نیز به پالایشگاههای این کشور اعلام کرده بود که از نوامبر سال جاری پرداخت پول نفت ایران را متوقف میکند.شرکت نفت هند، پالایشگاههای منگلور، شرکتهای پتروشیمیها و «نایرا انرژی، سه خریدار اصلی نفت ایران در هند هستند. وزارت نفت هند درباره این خبرها واکنشی نشان نداده است.
منابع آگاه به رویترز گفته اند که در بازار گزینههایی برای جایگزینی نفت ایران وجود دارد، از جمله «شرکتها و معاملهگرانی که مایل به دادن اعتبار ۶۰ روزه هستند». او گفت: «نفت خام در بازار موجود است.» همچنین گفته شده است شرکتهای هندی میتوانند نفت عربستان سعودی، عراق یا کویت را جایگزین نفت ایران کنند و مسئلهای پیش نخواهد آمد. ایران برای افزایش فروش نفت خود به هند، بهتازگی حمل عملاً رایگان نفت و تمدید یک اعتبار ۶۰ روزه را ارائه داد.
توقف واردات نفت ایران توسط ژاپن
پالایشگاههای ژاپن به خرید نفت از آمریکا که ارزانتر از منابع معمول آنها در خاورمیانه است سرعت بخشیدهاند و میخواهند نفت آمریکا را جایگزین نفت ایران کنند. جیاکس هولدینگز بزرگترین پالایشگاه نفت ژاپن خرید نفت از آمریکا را افزایش میدهد و این برای ترامپ که تلاش دارد تا کسری تراز تجاری آمریکا با ژاپن را کاهش دهد، خوشحالکننده است.
ژاپن بهعنوان چهارمین واردکننده نفت در جهان قصد دارد ۴ میلیون بشکه نفت بین ماه ژوئن تا سپتامبر از آمریکا وارد کند. این کشور امسال تا ماه مه ۲,۴ میلیون بشکه نفت به ارزش ۱۶،۸۱ میلیارد ین (۱۵۳ میلیون دلار) از آمریکا وارد کرده است.
یک منبع آگاه به رویترز گفته است که دستکم یک پالایشگاه ژاپنی، نفت خام آمریکا را بهعنوان جایگزین بالقوه برای نفت خام ایران در نظر گرفته است، زیرا این شرکت قصد دارد تا پس از ماه سپتامبر بارگیری نفت از ایران را متوقف کند چون تحریمهای آمریکا علیه ایران بهاجرا گذاشته خواهند شد. این منبع آگاه گفته است: «به دلیل تحریم نفتی ایران، ما به نفت خام ایالات متحده که شبیه به نفت خام ایران است بهعنوان جایگزین نگاه میکنیم.»
این منبع صنعتی گفته است، شرکت ژاپنی «جیاکس هولدینگز» بزرگترین پالایشگاه نفت ژاپن بهتازگی تا ماه سپتامبر 2 میلیون بشکه نفت خام تگزاس غرب را خریداری کرده است. یک سخنگوی این شرکت میگوید: «نفت خام آمریکا یکی از نامزدهای جایگزین نفت ایران است.» شرکت «کوسمو انرژی هولدینگز» ژاپن نیز در حال خریداری دو میلیون بشکه نفت از آمریکا بین ماه آوریل و ژوئیه است. این شرکت حاضر نشد در اینباره اظهارنظر کند اما گفت هر از گاهی از آمریکا نفت میخرد.
«یوشید سوگا»، سخنگوی دولت ژاپن گفته بود: «ما به دقت در حال بررسی اثر اقدامات آمریکا هستیم. ژاپن رایزنیهایی را در این زمینه با کشورهای مربوطه از جمله آمریکا برای اجتناب از اثر منفی تحریمهای آمریکا بر شرکتهای ژاپنی انجام میدهد.» او افزود، توکیو درباره تحریمها علیه ایران با واشنگتن در حال رایزنی است اما جزئیات آن را افشا نمیکند. او همچنین از رایزنی با مقامهای ایران خبر داد.
ژاپن پس از توافق هستهای با ایران و رفع تحریمها بر خرید نفت خود از ایران سرعت بخشید. این کشور در سال ۲۰۱۷ بهطور میانگین روزانه ۱۷۲ هزار و ۲۱۶ بشکه نفت (حدود ۵ میلیون بشکه در ماه) از ایران خریداری کرد.
از سوی دیگر آمریکا امیدوار است که برای جبران کمبود نفت ایران در بازار جهانی، عربستان سعودی تولید نفت خود را افزایش دهد. ریک پری، وزیر انرژی آمریکا گفته است عربستان سعودی و روسیه میتوانند تولید نفت خام خود را بهمنظور ایجاد ثبات در بازار جهانی نفت افزایش دهند: «ما این را بهعنوان فرصتی برای اعضای اوپک برای پر کردن این شکاف میبینیم.» وزیر انرژی آمریکا تأکید کرد که ایالات متحده همواره آماده است تا در صورت لزوم ذخائر استراتژیک نفتی کشور در موارد ضروری را بهرهبرداری کند، اما در حال حاضر آن را توصیه نمیکند. هنوز یک هفته از پایان اجلاس اوپک نگذشته که شرکت آرامکوی عربستان سعودی اعلام کرده به زودی، تولید نفت خود را با افزایش 2 میلیون بشکهای، به ۱۲ میلیون بشکه در روز افزایش خواهد داد.