1398/2/16 اخبار
ونزوئلا با ۱ سنت در ازای هر لیتر بنزین، سودان (۱۳ سنت) ، ایران (۲۹ سنت)، ارزانترین بنزین جهان را دارند. اجرای الگوی سهمیه بندی کارآمد، می تواند در صورت افزایش قیمت نفت یا نرخ ارز، به عنوان سوپاپ اطمینانی، پیامدهای نوسان قیمتی را خنثی و مهار کند و آسیب پذیری کشور را به شدت کاهش دهد، لذا مدل شناور اصلا مطلوب کشوری مثل ایران نیست.
۰
تاریخ انتشاردوشنبه ۱۶ ارديبهشت ۱۳۹۸ - ۱۱:۱۵
کد مطلب : ۱۱۵۴۵۴
معمای قیمت گذاری بنزین در ایران
فاتیما رضایی
به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرزی "نفت ما"، استفاده از بنزین و قیمت گذاری آن بستگی به عواملی همچون قیمتهای جهانی نفت خام، هزینه های فرآوری و پخش، تقاضای داخلی، قدرت واحد پولی، مالیات بندی و دسترسی به منابع داخلی عرضه بنزین دارد. از زمانی که سوختهای فسیلی در سرتاسر جهان تجاری شده اند، قیمتهای تجاری همواره یکسان بوده اند. بهایی که توسط مشتریان پرداخت می شود به صورت گسترده ای سیاست قیمت گذاری ملی را منعکس می کند. برخی مناطق همچون اروپا و ژاپن، مالیات بیشتری برای بنزین و دیگر سوختهای فسیلی وضع کرده اند و کشورهای دیگر همچون عربستان سعودی، ایران و ونزوئلا بر این هزینه، یارانه پرداخت می کنند. کشورهای غربی بیشترین سرانه مصرف بنزین را دارند. بزرگترین مصرف کننده بنزین جهان، ایالات متحده است به گونه ای که بر اساس آمار اداره اطلاع رسانی انرژی ایالات متحده این کشور در سال 2018، 142.86 میلیارد گالن (معادل 3.4 میلیارد بشکه) مصرف داشته است به عبارتی 391.40 میلیون گالن در روز (9.32 میلیون بشکه در روز). قیمت هر لیتر بنزین در آمریکا 84 سنت می باشد که سی و پنجمین بنزین ارزان دنیا را دارد.
بر اساس آمار "گلوبال پترول پرایس" در 29 آوریل 2019، ونزوئلا با 1 سنت در ازای هر لیتر بنزین، سودان (13 سنت) ، ایران (29 سنت)، کویت (34 سنت)، الجزایر (35 سنت)، نیجریه (40سنت)، مصر و ترکمنستان (43 سنت)، قزاقستان و آذربایجان (47 سنت)، اکوادور (49 سنت)، مالزی (51 سنت) ده کشور دارای ارزان ترین قیمت بنزین در جهان می باشند. قیمت هر لیتر بنزین در کشورهای حاشیه خلیج فارس عبارتست از؛ کویت (34 سنت)، قطر (51 سنت)، بحرین (53 سنت)، عمان و عربستان سعودی (56 سنت)، امارات متحده عربی (57 سنت)، عراق (63 سنت)، که متوسط قیمت فوب خلیج فارس 39.25 سنت که 10 سنت از قیمت کنونی بنزین ایران بالاتر می باشد.
ده کشور دارای گرانترین قیمت بنزین در جهان نیز عبارتند از ؛ 1- زیمبابوه (3.35 دلار)، هنگ کنگ (2.22 دلار)، نروژ (2 دلار)، موناکو (1.98 دلار)، هلند و دانمارک( 1.93 دلار)، باربادوس (1.91 دلار)، ایسلند (1.89 دلار)، یونان (1.88 دلار)، ایتالیا (1.82 دلار)، سوئد (1.80 دلار).
اما قیمت بنزین در کشورهای اروپایی عمدتا بین 1 تا 2 دلار متغیر است مثلا آلمان (1.68 دلار)، فرانسه (1.81 دلار)، ایتالیا (1.92 دلار)، بریتانیا (1.64 دلار). کشورهای اروپایی دارای بنزین زیر 1 دلار روسیه (67 سنت)، بلاروس (77 سنت) و گرجستان (90 سنت ) می باشند. قیمت بنزین در چین (77 سنت)، هند (1.05 دلار)، ژاپن (1.28 دلار) کره جنوبی (1.29)، استرالیا (1.04 دلار)، کانادا (1.03 دلار)، سنگاپور (1.59 دلار)، ترکیه (1.20 دلار) پاکستان (74 سنت) و افغانستان (64 سنت) می باشد.
کشورهای صنعتی به دلیل وضع مالیات بر سوختهای فسیلی، گرانترین بنزین جهان را دارند. در این میان مقررات زیست محیطی، استفاده از سوختهای جایگزین پاک و دوستدار محیط زیست را افزایش داده و به عنوان مثال تولید و استفاده از خودروهای برقی مورد حمایت و تشویق این دسته از دولتها قرار می گیرد.
بحث سهمیه بندی و افزایش قیمت بنزین در ایران در روزهای اخیر حاشیه هایی را به همراه داشته و قیمت گذاری را به یک معمای لاینحل تبدیل کرده است. مدل های سه گانه قیمت گذاری بنزین در ایران عبارتند از؛ 1- تک نرخی (روش معمول تاکنون توسط دولت)، 2- شناور (قیمت گذاری بر اساس قیمت بین المللی بنزین و نرخ ارز) و 3- پلکانی (سهیه بندی در کنار محاسبه مصرف بیشتر با نرخ آزاد). اجرای مدل قیمت گذاری شناور برای دولت منتج به افزایش درآمد خواهد شد مضاف بر اینکه مدل قیمت گذاری پلکانی هم برای دولت و هم برای مصرف کننده در صورت مصرف صحیح، درآمدزا خواهد بود.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی پنج سناریوی 1- یارانه نقدی بنزین، 2- سهمیه بنزین به همه افراد، 3- بازار آنلاین بنزین یا کوپن سوخت، 4- عرضه هدف گذاری شده بنزین، و 5- شناورسازی قیمت بنزین را پیشنهاد کرده است که هر یک مزایا و معایبی دارد که امکان بررسی و ارزیابی آن در این مقال و مجال فراهم نیست. بدیهی است که نرخ ارز، قیمت نفت، تکانه های شدید اقتصادی، متغیرهای تاثیرگذار در قیمت گذاری بنزین است.
با اینحال باید تاکید کرد که قیمت گذاری تک نرخی تاثیر موقت و مقطعی دارد و تاثیر افزایش قیمت سالهای 1389 و 1393 را محو و کمرنگ کرده است. قیمت گذاری شناور نیز مخصوص کشورهایی هستند که درآمد سرانه بالا، نرخ ارز ثابت و مصرف بنزین کمتری دارند. در نتیجه راهکار عملی ممکن اختصاص سهمیه یارانه ای بنزین برای هر خودرو یا خانوار می باشد تا حاشیه امنی برایشان از افزایش قیمت بنزین ایجاد شود و فروش آزاد برای پرمصرف ها می باشد تا احتمال قاچاق سوخت هم کاهش یابد. نظر به تعیین قیمت های جهانی نفت توسط کشورهای خریدار و مصرف کننده، افزایش قیمت نفت می تواند باعث افزایش قیمت بنزین و اعتراضات مردمی بشود، اما اجرای الگوی سهمیه بندی کارآمد، می تواند در صورت افزایش قیمت نفت یا نرخ ارز، به عنوان سوپاپ اطمینانی، پیامدهای نوسان قیمتی را خنثی و مهار کند و آسیب پذیری کشور را به شدت کاهش دهد، لذا مدل شناور اصلا مطلوب کشوری مثل ایران نیست.
البته دولت باید راهکارهای دیگری همچون حمایت و تشویق به استفاده از سوختهای جایگزین (گاز طبیعی فشرده، گاز طبیعی مایع شده، گاز مایع، اتانول، متانول، هیدروژن، هیدروکربن، بیودیزل، الکتریسیته، و غیره که ایران پتانسیل و ظرفیت فوق العاده ای در این بخش دارد)، توسعه حمل و نقل عمومی را در پیش بگیرد تا نوسان قیمت و مصرف بنزین به حداقل ممکن کاهش یابد.
بر اساس آمار "گلوبال پترول پرایس" در 29 آوریل 2019، ونزوئلا با 1 سنت در ازای هر لیتر بنزین، سودان (13 سنت) ، ایران (29 سنت)، کویت (34 سنت)، الجزایر (35 سنت)، نیجریه (40سنت)، مصر و ترکمنستان (43 سنت)، قزاقستان و آذربایجان (47 سنت)، اکوادور (49 سنت)، مالزی (51 سنت) ده کشور دارای ارزان ترین قیمت بنزین در جهان می باشند. قیمت هر لیتر بنزین در کشورهای حاشیه خلیج فارس عبارتست از؛ کویت (34 سنت)، قطر (51 سنت)، بحرین (53 سنت)، عمان و عربستان سعودی (56 سنت)، امارات متحده عربی (57 سنت)، عراق (63 سنت)، که متوسط قیمت فوب خلیج فارس 39.25 سنت که 10 سنت از قیمت کنونی بنزین ایران بالاتر می باشد.
ده کشور دارای گرانترین قیمت بنزین در جهان نیز عبارتند از ؛ 1- زیمبابوه (3.35 دلار)، هنگ کنگ (2.22 دلار)، نروژ (2 دلار)، موناکو (1.98 دلار)، هلند و دانمارک( 1.93 دلار)، باربادوس (1.91 دلار)، ایسلند (1.89 دلار)، یونان (1.88 دلار)، ایتالیا (1.82 دلار)، سوئد (1.80 دلار).
اما قیمت بنزین در کشورهای اروپایی عمدتا بین 1 تا 2 دلار متغیر است مثلا آلمان (1.68 دلار)، فرانسه (1.81 دلار)، ایتالیا (1.92 دلار)، بریتانیا (1.64 دلار). کشورهای اروپایی دارای بنزین زیر 1 دلار روسیه (67 سنت)، بلاروس (77 سنت) و گرجستان (90 سنت ) می باشند. قیمت بنزین در چین (77 سنت)، هند (1.05 دلار)، ژاپن (1.28 دلار) کره جنوبی (1.29)، استرالیا (1.04 دلار)، کانادا (1.03 دلار)، سنگاپور (1.59 دلار)، ترکیه (1.20 دلار) پاکستان (74 سنت) و افغانستان (64 سنت) می باشد.
کشورهای صنعتی به دلیل وضع مالیات بر سوختهای فسیلی، گرانترین بنزین جهان را دارند. در این میان مقررات زیست محیطی، استفاده از سوختهای جایگزین پاک و دوستدار محیط زیست را افزایش داده و به عنوان مثال تولید و استفاده از خودروهای برقی مورد حمایت و تشویق این دسته از دولتها قرار می گیرد.
بحث سهمیه بندی و افزایش قیمت بنزین در ایران در روزهای اخیر حاشیه هایی را به همراه داشته و قیمت گذاری را به یک معمای لاینحل تبدیل کرده است. مدل های سه گانه قیمت گذاری بنزین در ایران عبارتند از؛ 1- تک نرخی (روش معمول تاکنون توسط دولت)، 2- شناور (قیمت گذاری بر اساس قیمت بین المللی بنزین و نرخ ارز) و 3- پلکانی (سهیه بندی در کنار محاسبه مصرف بیشتر با نرخ آزاد). اجرای مدل قیمت گذاری شناور برای دولت منتج به افزایش درآمد خواهد شد مضاف بر اینکه مدل قیمت گذاری پلکانی هم برای دولت و هم برای مصرف کننده در صورت مصرف صحیح، درآمدزا خواهد بود.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی پنج سناریوی 1- یارانه نقدی بنزین، 2- سهمیه بنزین به همه افراد، 3- بازار آنلاین بنزین یا کوپن سوخت، 4- عرضه هدف گذاری شده بنزین، و 5- شناورسازی قیمت بنزین را پیشنهاد کرده است که هر یک مزایا و معایبی دارد که امکان بررسی و ارزیابی آن در این مقال و مجال فراهم نیست. بدیهی است که نرخ ارز، قیمت نفت، تکانه های شدید اقتصادی، متغیرهای تاثیرگذار در قیمت گذاری بنزین است.
با اینحال باید تاکید کرد که قیمت گذاری تک نرخی تاثیر موقت و مقطعی دارد و تاثیر افزایش قیمت سالهای 1389 و 1393 را محو و کمرنگ کرده است. قیمت گذاری شناور نیز مخصوص کشورهایی هستند که درآمد سرانه بالا، نرخ ارز ثابت و مصرف بنزین کمتری دارند. در نتیجه راهکار عملی ممکن اختصاص سهمیه یارانه ای بنزین برای هر خودرو یا خانوار می باشد تا حاشیه امنی برایشان از افزایش قیمت بنزین ایجاد شود و فروش آزاد برای پرمصرف ها می باشد تا احتمال قاچاق سوخت هم کاهش یابد. نظر به تعیین قیمت های جهانی نفت توسط کشورهای خریدار و مصرف کننده، افزایش قیمت نفت می تواند باعث افزایش قیمت بنزین و اعتراضات مردمی بشود، اما اجرای الگوی سهمیه بندی کارآمد، می تواند در صورت افزایش قیمت نفت یا نرخ ارز، به عنوان سوپاپ اطمینانی، پیامدهای نوسان قیمتی را خنثی و مهار کند و آسیب پذیری کشور را به شدت کاهش دهد، لذا مدل شناور اصلا مطلوب کشوری مثل ایران نیست.
البته دولت باید راهکارهای دیگری همچون حمایت و تشویق به استفاده از سوختهای جایگزین (گاز طبیعی فشرده، گاز طبیعی مایع شده، گاز مایع، اتانول، متانول، هیدروژن، هیدروکربن، بیودیزل، الکتریسیته، و غیره که ایران پتانسیل و ظرفیت فوق العاده ای در این بخش دارد)، توسعه حمل و نقل عمومی را در پیش بگیرد تا نوسان قیمت و مصرف بنزین به حداقل ممکن کاهش یابد.
