اولین وزیر
علی‌اکبر معین‌فر متولد ۱۳۰۷شمسی در تهران، نخستین وزیر نفت پس از انقلاب اسلامی سال ۵۷ است. او فارغ التحصیل رشته مهندسی راه و ساختمان از دانشکده فنی دانشگاه تهران در سال ۱۳۳۰ و دارای مدرک دکترای مهندسی زلزله از دانشگاه واسدا توکیو در ژاپن در سال ۱۹۶۰ میلادی است.
۰
تاریخ انتشارسه شنبه ۱۵ مرداد ۱۳۹۲ - ۱۴:۴۲
کد مطلب : ۴۵
تمام وزرای نفت جمهوری اسلامی ایران
14آبان 58، دولت شورای انقلاب آغاز به کار کرد که بدنه اصلی این دولت، همان وزرای دولت بازرگان بود و تنها چند وزیر تغییر کرد. معین فر همچنان در این دوران وزیر نفت بود.به این ترتیب دوره وزارت نفت معین فر تا تشکیل کابینه شهید رجایی در مهر ماه 1359 به طول انجامید. از اصلی‌ترین چالش‌های دوران وزارت وی، بخشنامه 6 روز کار در هفته و کار در پنجشنبه‌ها بود. این بخشنامه با اعتراض تعدادی از کارکنان وزارت نفت روبرو شد.همچنین در این دوره بذر انجمن اسلامی مناطق نفتخیز در خوزستان کاشته شد. وزیر شهید شهید محمدجواد تندگویان 26 خرداد 1329 شمسی در خانواده‌ای سنتی در محله خانی‌آباد در جنوب تهران به دنیا آمد. اودر سال 1354 برای ادامه تحصیل، دانشکده نفت آبادان را برگزید و ضمن تحصیل، با انجمن اسلامی دانشکده نیز همکاری داشت.پس از فارغ‌التحصیل شدن از دانشگاه و طی دوره آموزش نظام وظیفه، جهت خدمت در پالایشگاه نفت تهران مشغول به کار شد. در این دوران شرکت در فعالیتهای سیاسی منجر به دستگیری او به وسیله ساواک گردید. پس از آزادی از پالایشگاه تهران اخراج شد و در شرکت بوتان و سپس در شرکت صنعتی پارس توشیبا مشغول به کار شد.وی در سال 1357 مدرک کارشناسی ارشد مدیریت را از مرکز مطالعات مدیریت ایران دریافت کرد.تندگویان پس از پیروزی انقلاب به وزارت نفت دعوت شد. به دلیل مشکلات فراوان در جنوب و به ویژه در آبادان، وی به عنوان نماینده معین فر وزیر نفت در مناطق جنوب به آبادان اعزام شد. چندی بعد به سمت مدیر شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب منصوب شد. فعالیت در این سمت تا زمان نخست وزیری شهید رجایی ادامه داشت. اقدامات او در ارتباط با ایجاد آرامش در مراکز صنعتی جنوب، مدیریت فعالیتهای صنعتی و راه‌اندازی پروژه‌های نفتی باعث شد رجایی در 10 مهر 1359 او را به عنوان وزیر نفت به مجلس معرفی کند که با کسب 156 رای موافق و تنها 3 رای مخالف از مجلس اول به عنوان دومین وزیر نفت انتخاب شد. مهندس تندگویان در نهم آبان 1359 - درحالیکه حدوداً یک ماه از دوره وزارتش گذشته بود- برای بازدید از پالایشگاه نفت آبادان عازم منطقه بود که در جاده ماهشهر-آبادان ( که صبح همانروز به اشغال عراقی ها در آمده بود) به همراه معاون و دیگر همراهانش به اسارت نیروهای ارتش رژیم بعث عراق درآمد و به زندان‌های اسیران ایرانی در عراق منتقل شد. به نقل از برخی اسیران، وی تا مدتها زنده بوده و حتی از شکست حصر آبادان در مهر 1360و آزادسازی خرمشهر در سوم خرداد 1361 آگاهی یافته بود. اما از چگونگی وضعیت اسارت و نحوه شهادت او در اردوگاه‌های اسرا اطلاعات دقیقی در دست نیست.سرانجام پس از پایان گرفتن جنگ و تبادل اسرا و کشته شدگان میان دو طرف، پیکر محمدجواد تندگویان که در اثر شکنجه در عراق جان سپرده بود، به کشور بازگردانده و در آذر سال 1370 به خاک سپرده شد. وزیر نفتی که وزیر پست شد محمد غرضی سومین وزیر نفت جمهوری اسلامی، در سال 1320، در اصفهان، متولد شد و بعد از گذراندن تحصیلات ابتدایی و متوسطه در سال 1340 خورشیدی، وارد دانشکده فنی دانشگاه تهران شد و موفق به دریافت درجه فوق لیسانس در رشته الکترونیک گردید. وی در سالهای 1346 و 1347 برای گذراندن دوره‌های تخصصی انتقال و توزیع نیروی برق، عازم فرانسه شد. غرضی، در سال 1350 خورشیدی، به دلیل مخالفت با برنامه‌های رژیم سابق به زندان افتاد و از سال 1353 خورشیدی، زندگی سیاسی خود را آغاز کرد و در سال 1355 خورشیدی، برای ادامه مبارزات به خارج از کشور رفت و مدتی را در نجف اشرف به مبارزه ادامه داد. وی، پیش از ترک کشور، به عضویت سازمان مجاهدین خلق ایران در آمده بود. از آن پس، تا رفتن امام خمینی به پاریس و بازگشت او به ایران، همراه ایشان بود. پس از پیروزی انقلاب و قبل از وزارت، غرضی سمت‌های مختلف در سپاه پاسداران، استانداری کردستان و استانداری خوزستان عهده دار گردید و نماینده اولین دوره مجلس شورای اسلامی نیز بود. پس از اسارت تندگویان و ماجراهایی که به برکناری بنی صدر از ریاست جمهوری و انتخاب شهید رجایی به عنوان رئیس جمهور جدید منجر شد به عنوان وزیر نفت دولت شهید محمد جواد باهنر در مرداد 1360 به مجلس معرفی و با 170 رای موافق به این سمت برگزیده شد. با شهادت رجایی و باهنر در 8 شهریور 1360، آیت ا... مهدوی کنی موقتا سرپرستی دولت را به عهده گرفت که در این دوران کوتاه همچنان غرضی وزیر یا سر پرست وزارت نفت بود. با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و تشکیل کابینه مهندس میر حسین موسوی، بار دیگر محمد غرضی به عنوان وزیر نفت انتخاب شد و تا مرداد 1364، یک دوره 4 ساله کامل وزیر نفت بود اما پس از آن به عنوان وزیر پست و تلگراف و تلفن برگزیده شد و در کابینه دوم مهندس میر حسین موسوی و کابینه اول و دوم آیت ا... رفسنجانی در این سمت باقی ماند.حذف حق سفر، اضافه کار و سبدکالایی از جمله اقداماتی بود که وزیر جدید را با نیروهای وزارت وارد چالشی بزرگ کرد که اگر جنگ در کار نبود، مشخص نمی‌شد غرضی تا چه زمانی برسرکار باقی می‌ماند. یکی از مواردی که موجب شد تا عملکرد غرضی در تولید نفت از مناطق نفتخیز چندان پیدا نباشد، فراموشی توسعه صنعت نفت و درگیر بودن بچه‌های جنوب با جنگ بود. در آن زمان بسیاری از میدان‌ها بسته شد و تنها به اندازه تولید داخل، نفت استخراج می‌شد، یعنی کمتر از
5/2 میلیون بشکه در روز که ساختار صنعت نفت را بیشتر شبیه به یک جزیره کرده بود تا یک وزارتخانه! ثبات مدیریت با وزارت 12 ساله غلامرضا آقازاده متولد 1327 خوی، منتخب بعدی مهندس میرحسین موسوی برای وزارت نفت بود که از مجلس دوم شورای اسلامی موفق به اخذ رای اعتماد شد. وی در سال 1349 لیسانس ریاضی و در سال 1354 لیسانس مهندسی کامپیوتر از دانشگاه تهران اخذ کرد. او برای تحصیلات تکمیلی به آمریکا رفت، اما در سال 1357 همزمان با وقایع انقلاب در ایران، به کشور بازگشت و بر ضد شاه فعالیت کرد. آقازاده یکی از اعضای فعال حزب جمهوری اسلامی بود. وی در سال 1358 مدیر داخلی روزنامه جمهوری اسلامی گردید.در سال 1359 آقازاده معاون امور اقتصادی و سرمایه‌گذاری شد. دو سال بعد هنگامی که موسوی به مقام نخست وزیری رسید، آقازاده معاونت اجرایی نخست وزیر را بر عهده گرفت. آقازاده 12 سال متمادی، از مرداد 1364 تا مرداد 1376 وزیر نفت بود. او در چهار سال اول تصدی وزارت نفت ادامه دهنده سیاست های تعیین شده در این وزارتخانه بود. دوران تلخی که درآمد نفتی ایران به حدود 6 تا 5/7 میلیارد دلار می رسید. اما بعد از پایان جنگ، صنعت نفت نیز وارد فاز بازسازی شد و ظرفیت تولید نفت به 3/3 میلیون بشکه در روز رسید. ظرفیتی که در پایان کار دولت سازندگی هم دست نخورده باقی ماند.این وزیر پس از پایان خدمت 12 ساله در این سمت،
12سال هم رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و معاون رئیس جمهور در امور اتمی بود که نهایتا در تیرماه 1388 از این مقام استعفا داد. وزیر نیرو، وزیر نفت می شود بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت دولت اصلاحات متولد شهر کرمانشاه و دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته عمران از دانشکده فنی دانشگاه تهران است. زنگنه ابتدا به عنوان معاون وزارت ارشاد پا به دولت نهاد و پس از تصویب قانون تشکیل وزارت جهاد سازندگی اولین وزیر این وزارتخانه در کابینه مهندس موسوی شد و بعد از آن هم به عنوان وزیر نیرو درکابینه های آیت ا... هاشمی رفسنجانی در دولت حضور داشت. زنگنه در مرداد ماه 1376 توسط سید محمد خاتمی به عنوان وزیر نفت به مجلس پنجم معرفی شد که با 213 رای موافق وزیر شد و در طول 8 سال دولت اصلاحات وزیر نفت ماند. در زمان آغاز وزارت زنگنه هنوز پارس جنوبی به قطبی برای صنعت بدل نشده بود. پای سرمایه گذاران خارجی به صنعت نفت باز نشده بود و طبعا هیاهو بر سر انعقاد این قراردادها بر پا نشده بود. صنعت پتروشیمی در دوران تصدی زنگنه رشد چشمگیری کرد اما روزهای سخت نفتی هنوز از یاد مردان دولت اصلاحات نرفته است. روزهایی که قیمت هر بشکه نفت به زیر 10 دلار تنزل کرد و کشور با بحران تامین منابع ارزی روبرو شد. در پایان دوره وزارت زنگنه عملیات اجرایی5 فاز پارس جنوبی پایان یافت و 9 میلیارد دلار قرارداد منعقد شد و روزهای پر کار و بار این صنعت را رقم زد.زنگنه هم اکنون عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام جمهوری اسلامی ایران، عضو بنیاد باران و عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی است.زنگنه از اسفند 1385 تا مرداد 1387 به عنوان ریاست هیات مدیره شرکت هپکو فعالیت می‌کرد و هم اکنون رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل موسسه گفتمان کشورهای مسلمان انرژی است. دوران بلا تکلیفی و وزارت وزیری دولت محمود احمدی نژاد در مرداد 84 در حالی تشکیل شد که تا مدتها صندلی وزیر نفت خالی بود و حرفهای عجیب و غریبی در این باره به گوش می رسید. مثلا شکرا... عطار زاده نماینده بوشهر در مجلس هفتم، در 16 مرداد اعلام کرد: اگر استخاره خوب بیاید، محمد خوش چهره وزیر نفت می شود! در نهایت احمدی نژاد، علی سعیدلو را به عنوان وزیر نفت به مجلس معرفی کرد که وی نتوانست رای اعتماد لازم را کسب کند. در آبان همان سال احمدی نژاد این بار صادق محصولی را به عنوان وزیر پیشنهادی نفت به مجلس معرفی کرد که با توجه به جو مخالف مجلس، در جلسه مجلس در خصوص او رای گیری نشد.در واقع محصولی 18 آبان 84 در روزی که قرار بود مجلس، رای اعتماد به وی برای وزارت نفت را در دستور کار قرار دهد، در نامه‌ای خطاب به احمدی نژاد نوشت: «ضمن تشکر از حسن اعتماد با توجه به اهمیت وزارت نفت و در جهت تقویت انقلاب ترجیح می‌دهم فردی با آرای موافق بیشتر در این پست فعالیت کند، لذا بدین وسیله انصراف خود را اعلام می‌کنم». پس از آن احمدی نژاد، سیدمحسن تسلطی را به مجلس معرفی کرد که او هم در رای گیری 2 آذر 84 رای اعتماد نگرفت و بالاخره سید کاظم وزیری هامانه که از هفتم شهریور سرپرست وزارت نفت بود در 20 آذر 84، 4 ماه پس از تشکیل دولت نهم، با 172 رای موافق از مجموع 259 رای ریخته شده به صندوق، اولین وزیر نفت دولت پر تغییر احمدی نژاد شد.وزیری هامانه متولد 1324 یزد است و در زمان وزارت سابقه ای 30 ساله در صنعت نفت داشت. وزیری در ابتدا به عنوان یک مهندس طراحی وارد این صنعت شد و پس از طی مراحل مختلف درسمت هایی چون معاون وزیر در پالایش وپخش، معاون وزیر در برنامه ریزی، معاون وزیر در امور هماهنگی، معاون وزیر در امور اشتغال، عضو هیئت مدیره چهار شرکت اصلی وزارتخانه، رئیس هیئت مدیره شرکت اویک و قائم مقام مدیرعامل شرکت کالای لندن و....به فعالیت پرداخته بود.اما او با این سابقه طولانی تنها 2 سال وزیر بود و در مرداد 86 با پافشاری بر مواضع خود در حفظ هویت صنعت نفت، توسط احمدی نژاد از سمت خود برکنار شد. نوبت به نوذری رسید انتخاب بعدی احمدی نژاد برای وزارت نفت، غلامحسین نوذری متولد 1333 کازرون بود. نوذری اهل نودان از توابع شهرستان کازرون است و از سال 70 تا 78 نماینده دوره چهارم و پنجم مجلس شورای اسلامی بوده و در دوره نمایندگی خود آبادی نودان را به بخشداری تبدیل و آن بخش را بسیار مجهز کرد. او دارای مدرک مهندسی کاربردی نفت و مهندسی خاکشناسی و فوق لیسانس مدیریت صنعتی از دانشگاه تهران است. نوذری پیش از وزارت، عضو شوراى مرکزى گزینش مناطق نفتخیز جنوب ،رئیس سازمان حراست مناطق نفتخیز جنوب ، مسئول پدافند عامل جنوب درخصوص حفاظت از تاسیسات نفتى در زمان جنگ تحمیلی، مدیر افزایش تولید نفت خام در مهندسى و توسعه نفت، عضو هیات مدیره شرکت مهندسى و توسعه نفت،رئیس هیات مدیره شرکت ملى حفارى ایران،رئیس هیات مدیره شرکت حفارى شمال و مدیرعامل شرکت نفت مناطق مرکزى ایران بود.پس از برکناری وزیری هامانه، احمدی نژاد او را به سرپرستی وزارت نفت برگزید و سپس در آبان ماه 1386 به عنوان وزیر پیشنهادی به مجلس معرفی کرد که نوذری با کسب 217 رای موافق از مجلس شورای اسلامی به عنوان وزیر نفت انتخاب شد.نوذری پس از آن در برابر خواسته احمدی‌نژاد مبنی بر انتصاب علی کردان به عنوان قائم مقام وزیر نفت کوتاه آمد و اتاق شیکی را به وزیر سایه خود اختصاص داد. نوذری در طلایی ترین روزهای بازار نفت کلید این وزارتخانه را تحویل گرفت. بازار نفت در پول غلت می خورد اما او در روزهای تصدی وزارت نفت، گذشته از وضعیت طلایی بازار با مشکلات عدیده ای مواجه بود. سرمایه گذاران خارجی از ایران رو برگردانده بودند و حلقه تحریم ها تنگ تر شده بود. ایران برای تامین مالی پروژه های خود با مشکلاتی مواجه شد و از این رو تلاش برای جذب سرمایه از منابع جدید آغاز شد. چینی ها، مالزیایی‌ها و هندی ها بودند که یکی پس از دیگری برای مذاکره بر سر قراردادهای نفتی به ایران می آمدند. گاهی قراردادی منعقد می شد و گاهی نه. دوران وزارت نوذری با پایان یافتن دوران کاری دولت نهم پایان یافت و وزیر جدید کسی غیر از نوذری بود. وزیر بازرگانی، وزیر نفت می شود با آغاز دوران دولت دهم، در حالی که به نظر می رسید سیف ا... جشن ساز مدیرعامل وقت شرکت ملی نفت ایران به عنوان وزیر پیشنهادی به مجلس معرفی شود، سیدمسعود میرکاظمی وزیر بازرگانی دولت نهم به عنوان وزیر نفت به مجلس هشتم معرفی شد و با 147 رای موافق، 117 رای مخالف و 19 رای ممتنع توانست با رای نه چندان بالایی، اعتماد مجلس را بگیرد و وزیر شود. میرکاظمی متولد 1339 تهران است و مدرک کارشناسی مهندسی صنایع خود را در سال 1365 و مدرک کارشناسی ارشد مهندسی صنایع خود را در سال 1368 از دانشگاه علم و صنعت ایران اخذ کرده است. وی سپس مدرک دکترای مهندسی صنایع را در سال 1375 از دانشگاه تربیت مدرس دریافت کرد. سوابق میر کاظمی تا پیش از وزارت، عضویت حضور فعال در عرصه های فرماندهی و مدیریت دفاع مقدس، معاون پژوهش و آموزش دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه امام حسین (ع)، قائم مقام رییس دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه امام حسین (ع)، رییس هیات مدیره و مدیر عامل سازمان اتکا وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، مشاور وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، رییس مرکز مطالعات و پژوهشهای لجستیکی و رییس دانشگاه شاهد بود.وزارت میر کاظمی در نفت هم چندان دوام نیاورد و 24 اردیبهشت 1390 محمود احمدی نژاد نامه عزل سه وزیر را به طور همزمان نوشت که یکی از آنها میر کاظمی بود و به این ترتیب عمر وزارت او نیز کمتر از دو سال بود. این امردر شرایطی صورت گرفت که به اذعان کارشناسان نفتی و رسانه ها صنعت نفت کشور بحرانی ترین وضعیت خود طی 100 سال گذشته را سپری می کرد.به گفته این کارشناسان در صورت آنکه سرمایه گذاری لازم در این بخش صورت نگیرد ظرف دوسال آینده صنعت نفت ایران در بحرانی قرارخواهد گرفت که رفع آن با مشکلات زیادی همراه خواهد بود.این در حالی است که در شرایط فعلی تولید نفت ایران با 730 هزار بشکه کاهش روبه رو بوده ؛ اگرچه این رقم مورد تاکید بهارستانی هاست و دولتی ها رقم 250 هزار بشکه ای را مورد تاکید قرارمی دهند. روزنامه خراسان در آن روزها نوشت که دلیل اصلی برکناری میرکاظمی وزیر نفت از سمت خود گزارشی بوده است که وی از نحوه هزینه کرد مبالغ فروش اوراق مشارکت پارس جنوبی به یکی از مسئولان عالی نظام ارائه کرده است. سرپرستی احمدی نژاد و علی آبادی بعد از عزل یکباره سه وزیر و در حالی که یک وزارتخانه دیگر هم بدون وزیر بود، احمدی نژاد برای سه وزارتخانه دیگر سرپرست تعیین کرد اما خودش را سرپرست وزارت نفت خواند. این اقدام با مخالفت شورای نگهبان به عنوان مرجع تفسیر قانون مواجه شد که این اقدام را خلاف قانون می دانست و نهایتا احمدی نژاد پس از20 روز سرپرستی این وزارتخانه، محمد علی آبادی را به این سمت برگزید. در زمان سرپرستی احمدی‌نژاد بر وزارت نفت، بزرگترین طرح بنزینی کشور در پالایشگاه آبادان افتتاح شد که البته با حادثه‌ای هم همراه بود.در آن روز علی آبادی هم که هنوز سرپرست وزارت نفت نشده بود همراه با احمدی نژاد در پالایشگاه آبادان حضور داشت. علی آبادی هم که در زمان تحویل سرپرستی بسیار امیدوار بود که وزیر شود، اگر چه اعلام کرد که بیش از 30 سال است با صنعت نفت آشنا است اما در کارنامه خود هیچ سابقه‌ای در این خصوص نداشت و حتی مدیریتش در سازمان تربیت بدنی هم با ایرادات و اشکالات زیادی مواجه بود. در دوران سرپرستی علی آبادی سعی شد با جذب یا شایعه جذب نیروهای متخصص کنار گذاشته شده در سالهای اخیر، زمینه برای وزارت او فراهم شود ولی پس از آن که معلوم شد او شانسی برای کسب رای اعتماد ندارد، مهندس رستم قاسمی به عنوان وزیر پیشنهادی به مجلس معرفی شد. نهمین وزیر مهندس رستم قاسمی متولد 15 خرداد 1329 لامرد فارس و دارای مدرک مهندسی عمران است. وی در سال 1360 به سپاه پاسداران ملحق شد و فرماندهی یگانهای رزمی در دوران دفاع مقدس را در کارنامه خود دارد. قاسمی پس از جنگ به قرارگاه خاتم الانبیاء پیوست و در سال 1380، رییس قرار گاه خاتم الانبیاء شد. وی از 12مرداد ماه با کسب 216 رای موافق، 22 رای مخالف و 7 رای ممتنع نمایندگان مجلس هشتم به عنوان نهمین وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران در اقتصاد کشور نقش آفرینی می کند.قاسمی چند روز پیش از دریافت رای اعتماد در نشستی که با کارکنان صنعت نفت داشت، گفت: بیش از یک سال است که به من پیشنهاد وزارت نفت را داده‌اند اما بنا به دلایلی نمی‌توانستم این وظیفه را قبول کنم. وی با اشاره به اینکه در قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا انواع پروژه‌های نفتی و غیر نفتی را انجام می‌دادیم، تصریح کرد: من از فعالیتی که در قرارگاه انجام می‌دادم بسیار راضی بودم اما اکنون توفیق نصیبم شد که بتوانم پشت میز نفت بنشینم و فعالیت‌هایم را در این زمینه انجام دهم. تمام فعالیت‌هایی که قرار است در این صنعت انجام دهم برنامه‌ریزی شده و مدون است و حتی برای سرمایه‌گذاری در این صنعت نیز برنامه ویژه‌ای دارم. قاسمی خاطرنشان کرد: من در لیست تحریم اروپا و آمریکا هستم اما این امر موجب نمی‌شود تا نتوانم فعالیتهای خود را انجام دهم. به همین دلیل با اکثر کشورهای همسایه رابطه خوبی داریم. من افتخار می‌کنم که پاسدار هستم و از پوشیدن لباس سبز سپاه نیز لذت می‌برم. دهمین وزیر دهمین وزیر اما منتظر گرفتن رای اعتماد از مجلس شورای اسلامی است.آیا شیخ الوزرا بیژن زنگنه می تواند مجددا سکان هدایت وزارت نفت را بر عهده بگیرد و کشتی پر تلاطم نفت را به آرامش نسبی برساند؟!
۲
۵
