راهکاری جهت حرکت به سمت توسعه ی پایدار نفت

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی " نفت ما " ،افزایش روز افزون جمعیت جهان، بهبود کیفیت زندگی، کمبود منابع، و سختگیرانه تر شدن قوانین مقررات زیست محیطی، اهمیت رویکرد اقتصاد مدور (Circular Economy) را بیش از پیش در جهان امروز آشکار کرده است. اقتصاد مدور را می توان در تقابل با اقتصاد خطی تعریف کرد که در آن تولید صورت می پذیرد، سپس مصرف میگردد ، و در نهایت به دور ریخته میشود. اما در اقتصاد مدور، ایده اصلی بازیافت حداکثری محصول/انرژی/ماده، و ورود مجدد آنها به چرخه تولید است. اصطلاح اقتصاد مدور یک اصطلاح نسبتا جدید است، اما از مدتها پیش فرایندهای بازیافت مختلف و گوناگونی در اقتصاد وجود داشته است. یکی از نمونه های صنعتی اقتصاد مدور با نام همزیستی صنعتی (Industrial Symbiosis) شناخته میشود. کلمه ی Symbiosis معمولا به ارتباطات در طبیعت اطلاق میشود که در آن مواد، انرژی، و یا اطلاعات به روش های متفاوتی به اشتراک گذاشته میشوند. همزیستی صنعتی به شبکه ای از شرکت های متنوع تولیدی اطلاق میگردد که بمنظور کاهش مصرف مواد اولیه و انرژی، و همینطور کاهش تولید زباله و آلاینده های زیست محیطی بهم پیوند خورده اند. این شبکه، با تکمیل زنجیره ی ارزش و بستن چرخه ی تولید تا حد امکان (که از ویژگی های اقتصاد مدور میباشد)، نه تنها کاهش مصرف انرژی و آلاینده های زیست محیطی را ممکن می سازد، بلکه جریان های جدید درآمدزایی را نیز برای شرکت ها ایجاد، و به توسعه ی اقتصاد پایدار کمک می نماید. بعلاوه، همزیستی صنعتی باعث افزایش رقابت پذیری شرکت ها می شود تا بتوانند با بالا بردن کارایی سیستم های خود محصولات ارزشمندتری( با قیمت پایین تر) تولید کنند و منابع طبیعی را بصورت بهینه استفاده نمایند. در همزیستی صنعتی، محصول/انرژی/خروجی غیر مفید یک فرایند، بعنوان خوراک فرایند های دیگر یک مجموعه مورد استفاده قرار میگیرد[1-2]. در میان کشورهای اروپایی، کشورهای حوزه اسکاندیناوی بیشترین توجه را به حفظ محیط زیست و توسعه پایدار می‌دهند که دراین بین، سوئد و دانمارک، به عنوان دو کشور صنعتی مهم قاره سبز، تعهد بیشتری را از خود نشان داده‌اند. در کشور کوچک و صنعتی دانمارک یکی از مدل‌های موفق همزیستی صنعتی (روابط متقابل میان بخش‌های گوناگون صنعتی)، در پارک صنعتی کلون برگ Kalundborg واقع شده است که شامل 6 واحد صنعتی خصوصی، 3 واحد صنعتی عمومی، بیش از 5000 نیروی کار، و 25 جریان مختلف انرژی و ماده ای در حال انتقال می باشد. نتایج صرفه جویی های سالیانه این همزیستی صنعتی به شرح زیر گزارش شده است:[3] · حدود 24 میلیون یورو صرفه جویی در هزینه ها · 635000 تن کاهش انتشار CO2 · 3.6 میلیون متر مکعب آب · 100 گیگاوات ساعت برق · 87000 تن مواد اولیه

صنعت نفت که یکی از صنایع مادر و درواقع موتور محرک صنایع دیگر کشور محسوب میگردد، مخصوصا در بخش های میان دستی و پایین دستی یکی از صنایع مصرف کننده ی بالای انرژی، آب، و همینطور آلوده کننده ی محیط زیست به شمار میرود. بنابراین درصورت بهره بردن از این تجربه ی ارزشمند دنیای امروز در طرح های توسعه ای خود میتواند گامی مهم در راستای توسعه ی پایدار بردارد. بعلاوه، با توجه به وابستگی صنایع نفتی به یکدیگر که در آن محصول یک شرکت بعنوان خوراک شرکت های دیگر مورد استفاده قرار میگیرد، ایجاد یک همزیستی صنعتی میتواند علاوه بر افزایش سودآوری، به کاهش هزینه ها/کاهش مصرف انرژی/ کاهش ضایعان/ و کاهش آلایندگی ها کمک شایانی نماید. مطتبق رفرنس های موجود، ایجاد یک همزیستی صنعتی در مقیاس وسیعی مانند صنعت نفت، نیازمند انجام مطالعات گسترده و دقیقی در زمینه های مختلفی میباشد که در ادامه به چند مورد اصلی آن اشاره میگردد: · بررسی اثرات زیست محیطی، اجتماعی، و فرهنگی هرکدام از صنایع · هماهنگ سازی فن آوری ها، فرآیندها، و سیاست ها · نحوه ی بکارگیری مشارکت مدنی در اقتصاد مدور، در سطح ملی · اطلاعات جامع نسبت به منابع تولید زباله و آلاینده های زیست محیطی · بررسی فن آوری های بازیافت زباله · بدست آوردن اطلاعات جامع در حوزه ی مصرف انرژی های مورد نیاز واحد های صنعتی، و راه های استفاده ی حداکثری از انرژی های بلا استفاده در برخی از واحد ها ی صنعتی بمنظور تامین انرژی واحدهای دیگر (و یا ارسال آن به شبکه گرمایش منطقه ای District Heating Network) · بررسی مدل های مختلف کسب و کار و هماهنگی بین بازیگران زنجیره ارزش. بدین ترتیب میتوان بهترین استفاده را از منابع محدود نفتی کشور برد، و هم زمان در کنار ایجاد زنجیره ی ارزش، کاهش تخریب محیط زیست و توسعه پایدار را به ارمغان آورد. منابع: [1] https://fa.euronews.com/2015/06/26/industrial-symbiosis-in-kalundborg-turning-waste-into-a-resource [2] The Standard of Industrial Symbiosis. Environmental Criteria and Methodology on the Establishment and Operation of Industrial and Business Parks. M. Ntasiou, and E. Andreou, Hellenic Open University, School of Science and Technology,18 p.Aristotelous, Patras 26335, Greece [3] https://www.ellenmacarthurfoundation.org/case-studies/effective-industrial-symbiosis