در واکنش به سخنان توکلی، وزارت نفت و اقتصاد وقت پاسخ دادند که عددی که توکلی می‌گوید هزینه واقعی نیست؛ زیرا قیمت نفت خام ورودی پالایشگاه‌ها نباید یارانه‌ای حساب شود. اگر نفت خام را با قیمت واقعی (جهانی) حساب کنیم، هزینه تمام‌شده هر لیتر بنزین چند برابر این مقدار می‌شود.
۱
تاریخ انتشاردوشنبه ۲۶ آبان ۱۴۰۴ - ۰۹:۵۲
کد مطلب : ۱۷۴۵۳۰
مجلس و بنزین؛ تکرار تراژدی توکلی با کمدی صمصامی!
میثم قدیری
انگار برگشته ایم به بیست سال پیش؛ زمانی که دولت آقای خاتمی بنا داشت با افزایش قیمت سالیانه ۲۰ درصد تعادلی در یارانه بنزین ایجاد کند و مجلس اصولگرا و ضد دولت هفتم مانع از این کار شد. نقش اصلی را در این ماجرا احمد توکلی (رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس و نماینده تهران) داشت که در یکی از جلسات علنی، دولت را متهم کرد که بنزین را گران می‌فروشد و گفت: «قیمت تمام‌شده بنزین برای دولت حدود ۲۵ تومان است، اما آن را با قیمت بالاتر به مردم عرضه می‌کند.» این حرف او واکنش‌های سیاسی و رسانه‌ای زیادی ایجاد کرد. ضمن این که حرف او و نتایج اقتصادی آن به اندازه‌ای گسترده شد که تا آخر عمر احمد توکلی به عنوان مهمترین و بدترین رفتار سیاسی و اقتصادی او در یادها مانده بود.
اما چرا توکلی می‌گفت «قیمت تمام شده بنزین برای دولت ۲۵ تومان است؟» اگر بخواهیم مخالفت سیاسی توکلی با دولت را نادیده بگیریم و فرض کنیم او بر پایه یک مبنای علمی و بی‌غرض سیاسی چنین می‌گفت، باید گفت او استدلال می‌کرد بر اساس گزارش‌های رسمی پالایشگاه‌ها، هزینه تولید یک لیتر بنزین (بدون درنظر گرفتن قیمت جهانی نفت خام) بسیار پایین‌تر از قیمت فروش است. در آن زمان پالایشگاه‌ها نفت خام را با قیمت یارانه‌ای داخلی دریافت می‌کردند نه قیمت جهانی؛ بنابراین «قیمت تمام‌شده» طبق این محاسبه حدود ۲۵ تا ۳۰ تومان می‌شد.
دولت خاتمی استدلال می‌کرد که چون می‌تواند نفت خام را صادر کند، قیمت واقعی بنزین باید بر پایه قیمت جهانی نفت محاسبه شود، نه هزینه تولید داخلی.
توکلی این منطق را نمی‌پذیرفت و می‌گفت: دولت بنزین را از مردم گران می‌گیرد تا درآمد بیشتری کسب کند و قیمت‌گذاری باید بر اساس هزینه تولید داخلی باشد، نه قیمت جهانی. به نظر توکلی، استناد به «هزینه فرصت» راهی برای «افزایش درآمد دولت از جیب مردم» است.
در واکنش به این سخنان توکلی، وزارت نفت و اقتصاد وقت پاسخ دادند که عددی که توکلی می‌گوید هزینه واقعی نیست؛ زیرا قیمت نفت خام ورودی پالایشگاه‌ها نباید یارانه‌ای حساب شود. اگر نفت خام را با قیمت واقعی (جهانی) حساب کنیم، هزینه تمام‌شده هر لیتر بنزین چند برابر این مقدار می‌شود. بنابراین ادعای «گران‌فروشی» نادرست است؛ دولت در واقع زیان می‌دهد و یارانه پرداخت می‌کند.
هر چه بود، احمد توکلی با حمایت تمام عیار دوستانش مثل الیاس نادران و حسن سبحانی مانع از آن شد که دولت قیمت بنزین را به صورت سالیانه و با شیب اندک افزایش دهد. مجلس با این کار مخالفت کرد اما چند سال بعد زمانی که افزایش مصرف بنزین نفس دولت را گرفت، دولت احمدی نژاد مجبور شد که بنزین را سهمیه بندی کند! اقدام آن روز مجلسی‌ها در مقابل دولت اصلاحات پایه گذار مشکلی شد که تا کنون سه دولت را زمینگیر کرده است: مصرف داخلی و یارانه اختصاص داده شده به بنزین به اندازه‌ای زیاد شد که صدای همه را درآورد. مصرف بنزین دولت‌ها را مجبور به واردات بنزین کرد و دیگر داستان گران فروشی بنزین به هیچ روی جا نداشت.
دولت روحانی مجبور شد بنزین را گران کند ولی بی تدبیری اش فاجعه آفرید. فاجعه ای که سبب شد دولت‌های بعدی علی رغم همه مشکلات در تامین یارانه جرات افزایش قیمت بنزین را نداشته باشند. حالا ولی به نظر می‌رسد دولت فعلی راهکاری یافته است: گویا بنزین قرار است سه نرخی شود. ۶۰ لیتر بنزین ۱۵۰۰ و یکصد لیتر ۳۰۰۰ تومانی و بقیه با قیمتی بالاتر.
اگرچه این موضوع هنوز به طور رسمی اعلام نشده اما مخالفت مجلسی‌ها آغاز شده است. پیش از این ثابتی و رسایی جوسازی را آغاز کرده بودند اما صمصامی که مثل احمد توکلی به عنوان اقتصاددان سخن می‌گوید سعی کرد مخالفت با تصمیم دولت را به روشی پیش ببرد که بیست سال پیش احمد توکلی پیش برده بود: این که اعلام کند دولت دارد بنزین را گران می‌فروشد!
وی به عنوان عضو کمیسیون اقتصادی مجلس هفته پیش گفت: ملت شریف ایران، هزینۀ تمام شدۀ یک لیتر بنزین برای دولت زیر ۲۰۰۰ تومان است و اینکه می‌گویند دولت برای هر لیتر بنزین ۵۰ هزار تومان هزینه می‌کند، حرف غلطی است. دولت حتی یک ریال و یک سنت هم بابت خرید بنزین پول نمی‌دهد و همۀ هزینه‌ها از نفت ملی پرداخت می‌شود.
این همان حرف احمد توکلی است که نتیجه اش دیده شد؛ حرفی که فقط در زمان دولت‌های غیرمطبوع اصولگرایان گفته می‌شود. نتیجه سخن احمد توکلی به تراژدی بزرگی تبدیل شد که حتی خود توکلی هم سعی کرد آن را به گونه‌ای دیگر توضیح دهد و آثار آن را مربوط به خود نداند؛ اما حرف صمصامی کمدی است؛ کمدی تلخی که دیگر اقتصاد ایران توان خندیدن به آن را ندارد!
اما چرا توکلی می‌گفت «قیمت تمام شده بنزین برای دولت ۲۵ تومان است؟» اگر بخواهیم مخالفت سیاسی توکلی با دولت را نادیده بگیریم و فرض کنیم او بر پایه یک مبنای علمی و بی‌غرض سیاسی چنین می‌گفت، باید گفت او استدلال می‌کرد بر اساس گزارش‌های رسمی پالایشگاه‌ها، هزینه تولید یک لیتر بنزین (بدون درنظر گرفتن قیمت جهانی نفت خام) بسیار پایین‌تر از قیمت فروش است. در آن زمان پالایشگاه‌ها نفت خام را با قیمت یارانه‌ای داخلی دریافت می‌کردند نه قیمت جهانی؛ بنابراین «قیمت تمام‌شده» طبق این محاسبه حدود ۲۵ تا ۳۰ تومان می‌شد.
دولت خاتمی استدلال می‌کرد که چون می‌تواند نفت خام را صادر کند، قیمت واقعی بنزین باید بر پایه قیمت جهانی نفت محاسبه شود، نه هزینه تولید داخلی.
توکلی این منطق را نمی‌پذیرفت و می‌گفت: دولت بنزین را از مردم گران می‌گیرد تا درآمد بیشتری کسب کند و قیمت‌گذاری باید بر اساس هزینه تولید داخلی باشد، نه قیمت جهانی. به نظر توکلی، استناد به «هزینه فرصت» راهی برای «افزایش درآمد دولت از جیب مردم» است.
در واکنش به این سخنان توکلی، وزارت نفت و اقتصاد وقت پاسخ دادند که عددی که توکلی می‌گوید هزینه واقعی نیست؛ زیرا قیمت نفت خام ورودی پالایشگاه‌ها نباید یارانه‌ای حساب شود. اگر نفت خام را با قیمت واقعی (جهانی) حساب کنیم، هزینه تمام‌شده هر لیتر بنزین چند برابر این مقدار می‌شود. بنابراین ادعای «گران‌فروشی» نادرست است؛ دولت در واقع زیان می‌دهد و یارانه پرداخت می‌کند.
هر چه بود، احمد توکلی با حمایت تمام عیار دوستانش مثل الیاس نادران و حسن سبحانی مانع از آن شد که دولت قیمت بنزین را به صورت سالیانه و با شیب اندک افزایش دهد. مجلس با این کار مخالفت کرد اما چند سال بعد زمانی که افزایش مصرف بنزین نفس دولت را گرفت، دولت احمدی نژاد مجبور شد که بنزین را سهمیه بندی کند! اقدام آن روز مجلسی‌ها در مقابل دولت اصلاحات پایه گذار مشکلی شد که تا کنون سه دولت را زمینگیر کرده است: مصرف داخلی و یارانه اختصاص داده شده به بنزین به اندازه‌ای زیاد شد که صدای همه را درآورد. مصرف بنزین دولت‌ها را مجبور به واردات بنزین کرد و دیگر داستان گران فروشی بنزین به هیچ روی جا نداشت.
دولت روحانی مجبور شد بنزین را گران کند ولی بی تدبیری اش فاجعه آفرید. فاجعه ای که سبب شد دولت‌های بعدی علی رغم همه مشکلات در تامین یارانه جرات افزایش قیمت بنزین را نداشته باشند. حالا ولی به نظر می‌رسد دولت فعلی راهکاری یافته است: گویا بنزین قرار است سه نرخی شود. ۶۰ لیتر بنزین ۱۵۰۰ و یکصد لیتر ۳۰۰۰ تومانی و بقیه با قیمتی بالاتر.
اگرچه این موضوع هنوز به طور رسمی اعلام نشده اما مخالفت مجلسی‌ها آغاز شده است. پیش از این ثابتی و رسایی جوسازی را آغاز کرده بودند اما صمصامی که مثل احمد توکلی به عنوان اقتصاددان سخن می‌گوید سعی کرد مخالفت با تصمیم دولت را به روشی پیش ببرد که بیست سال پیش احمد توکلی پیش برده بود: این که اعلام کند دولت دارد بنزین را گران می‌فروشد!
وی به عنوان عضو کمیسیون اقتصادی مجلس هفته پیش گفت: ملت شریف ایران، هزینۀ تمام شدۀ یک لیتر بنزین برای دولت زیر ۲۰۰۰ تومان است و اینکه می‌گویند دولت برای هر لیتر بنزین ۵۰ هزار تومان هزینه می‌کند، حرف غلطی است. دولت حتی یک ریال و یک سنت هم بابت خرید بنزین پول نمی‌دهد و همۀ هزینه‌ها از نفت ملی پرداخت می‌شود.
این همان حرف احمد توکلی است که نتیجه اش دیده شد؛ حرفی که فقط در زمان دولت‌های غیرمطبوع اصولگرایان گفته می‌شود. نتیجه سخن احمد توکلی به تراژدی بزرگی تبدیل شد که حتی خود توکلی هم سعی کرد آن را به گونه‌ای دیگر توضیح دهد و آثار آن را مربوط به خود نداند؛ اما حرف صمصامی کمدی است؛ کمدی تلخی که دیگر اقتصاد ایران توان خندیدن به آن را ندارد!
