در آخرین روزهای آبان ماه ۹۹، جزیره خارگ و این درّ زیبا و یتیم خلیج‌فارس شاهد مرگ غریبانه و خاموش دو فرزند خویش بود، مرگ‌هایی که شاید اگر غفلت و بی‌توجهی را از دایره مدیریت‌هایمان حذف می‌کردیم هرگز اتفاق نمی‌افتاد...
۳
تاریخ انتشارشنبه ۱ آذر ۱۳۹۹ - ۱۲:۵۹
کد مطلب : ۱۳۰۱۴۲
قربانیان غریب صنعت نفت
به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی"نفت ما "، بعدازظهر روز پنجشنبه، ۲۹ آبان ۱۳۹۹ یکی از کارخانه‌های پتروشیمی جزیره خارگ دچار آتش سوزی شد. ساعتی پس از حادثه معاون اچ‌اس‌ای پتروشیمی خارگ با اعلام این خبر گفت: "پتروشیمی جزیره خارگ دچار آتش سوزی شده و متاسفانه در پی این حادثه یک نفر فوت و چند تن مصدوم شدند."
مجتبی یغمایی با اشاره به جزئیات و علت حادثه، می‌گوید: "با توجه به اینکه از دیروز -روز چهارشنبه ۲۸ آّبان ماه- تاکنون در تعمیرات اساسی هستیم و در ابتدای تعمیرات اساسی برج‌های فرایندی تخلیه می‌شوند و به دلیل اینکه مقداری هیدروکربن در مسیر وجود داشته و به سمت آبراهه رفته و به یک منبع حرارتی رسیده شاهد آتش‌سوزی بودیم."
می‌دانیم که بسیاری از هیدروکربن‌ها بسیار قابل اشتعال هستند، بنابراین برای جلوگیری از صدمه، افراد و یا محیط‌هایی که با این ماده سروکار دارند باید مراقب باشند. اما واقعیت این است که اصل ایمنی در سازوکارها و چرخه راه‌اندازی، تولید و بهره‌برداری مغفول مانده است.
پیش از آغاز هر فرآیندی باید مسیر کاملاً تخلیه و ایمن شود و همچنین با گاز نیتروژن، پرج یا پرجینگ (پاکسازی مسیر عبوری) انجام شود و پس از آن هر نقطه‌ای که قرار است کار گرم (کاری که در اثر انجام آن جرقه، حرارت مورد استفاده یا حرارت تولید شده به مقداری باشد که سبب شعله ور شدن مایعات، بخارها، گازهای قابل اشتعال یا هر ماده سوختنی دیگری شود) مانند جوشکاری صورت بگیرد بایست حتماً تست گاز (Gas test) انجام شود. (ایزولاسیون)
به گفته‌ی کارشناسان HSE هنگام انجام تعمیرات اساسی یا اورهال در پروژه‌های نفتی باید مطمئن بود که فرایندهای مربوط به ایزولاسیون و خنثی‌سازی با دقت و به شکل ایمن انجام شده است. در واقع، انجام کار گرم یا هر نوع فرآیند دیگری در سایت‌های فرآیندی شرکتهای پتروشیمی نفت و گاز نیاز به Permit با امضاء و تایید بهره‌بردار و واحد ایمنی دارد که تمام موارد مربوط به سلامت و ایمنی یا حفاظت فردی (PPE) و همه مسائل دیگر اعم از موارد مربوط به پیشگیری از حوادث و خسارات مالی و جانی در آن لحاظ می‌شود.
مجموعه‌ای از اشکالات موجب بروز حادثه می‌شود
یک حادثه تنها به دلیل نقص در یک آیتم اتفاق نمی‌افتد بلکه مجموعه‌ای از اشکالات موجب بروز حادثه می‌شود. در مجموع هر اتفاقی که در صنایع نفت و گاز رخ می‌دهد به این دلیل است که یک جایی ایمنی نادیده گرفته شده است و اگر تمام موارد مربوط به ایمنی لحاظ شود وقوع حادثه در مجتمع‌های نفت و گاز بسیار بعید و دور از انتظار بوده و همچنین احتمال انفجارها و یا آتش‌سوزی‌های فاجعه‌باری مانند آنچه پیش از این در بندر امام، خارگ و یا مجتمع پتروشیمی مارون شاهد آن بوده‌ایم بسیار کاهش می‌یابد.
نحوه انجام ایزولاسیون توسط مسئول بهره‌برداری پالایشگاه تعیین می‌شود که باید از انجام صحیح و ایمن بودن این فرآیند اطمینان حاصل نماید. حتی بعد از انجام ایزولاسیون نیز ممکن است میزان کمی از مواد قابل اشتعال (گازها و سیالات) در مخازن و لوله‌ها وجود داشته باشد به همین دلیل باید همه قوانین مربوط به این بخش بایستی کاملاً سخت‌گیرانه و بدون هیچ اغماضی اجرا شود.
در مورد آتش‌سوزی پتروشیمی خارگ نیاز بوده که عملیات خنثی‌سازی انجام شود به گونه‌ای که گازهای خطرناک دیگر از طریق تزریق گازهای خنثی همچون نیتروژن بی‌اثر شوند تا موجب بروز حادثه نشود. اما متاسفانه این اتفاق موجب بروز مصدومیت برای پنج نفر شد که دو نفر از این افراد جان باختند.
اولین حادثه، آخرین حادثه
با همه این اوصاف می‌دانیم که اولین حادثه، می‌تواند آخرین حادثه باشد و راه‌حل عقلانی و منطقی آن است که درجه ایمنی و ضریب اطمینان را هرچه بالاتر ببریم. زیرا یک اتفاق در اثر کوچک‌ترین سهل‌انگاری می‌تواند به حوادث مرگبار و فاجعه آمیزی ختم شود.
بر اساس مدل پنیر سوئیسی (Swiss cheese model) خطاها و رویدادها معمولاً چندعاملی هستند و بروز یک حادثه به سبب بروز همزمان چند خطا در لایه‌های امنیتی و حفاظتی و یا انجام نشدن برخی از اقدامات محافظتی سیستم، و یا موارد مربوط به پرسنل (خطای انسانی) است.
ورود دستگاه قضا برای بررسی حادثه
بنا به اظهارات رییس دادگستری خارگ برای موضوع آتش‌سوزی در یکی از کارخانه‌های پتروشیمی جزیره خارگ پرونده قضایی تشکیل شده و بلافاصله دستگاه قضایی جهت بررسی موضوع و دستورات قضایی به قضیه ورود کرده است، رضا حاجب فرد، با بیان اینکه نشت مواد نفتی موجب ایجاد انفجار و آتش سوزی شده است، عنوان کرده "دستورات قضایی برای تشکیل پرونده انجام شده و جهت بررسی دقیق‌تر علت وقوع حادثه کارشناس و بازرسین مربوطه به محل اعزام خواهند شد.
وی همچنین تاکید کرده است که "این موضوع به دقت بررسی خواهد شد و در صورت احراز هر گونه تقصیر و یا سهل انگاری از ناحیه شخص یا اشخاصی در بروز حادثه یاد شده، مسببین تحت تعقیب کیفری قرار خواهند گرفت." اما آیا هر یک از این اقدامات که پس از بروز حادثه انجام می‌شوند می‌توانند جان‌های عزیز دو نفر قربانی این حادثه را به خانواده‌هایشان برگرداند؟
اتفاقات تلخی چون حادثه اخیر در مجتمع پتروشیمی خارگ، که منجر به مرگ دو نفر از فرزندان این مرزوبوم شد، از جمله حوادث پرتکرار و غم‌انگیزی است که مرتباً در کارخانجات، پتروشیمی‌ها و دیگر محیط‌های کارگاهی یا صنعتی رخ می‌دهد. مردادماه سال جاری نیز حادثه آتش‌سوزی در کارخانه سیمان دشتستان موجب مصدومیت ۶ نفر شد که متاسفانه یکی از آنان جان باخت. لذا ضرورت دارد مبحث ایمنی و اصول و ضوابط آن بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد.
منبع: ایسنا
مجتبی یغمایی با اشاره به جزئیات و علت حادثه، می‌گوید: "با توجه به اینکه از دیروز -روز چهارشنبه ۲۸ آّبان ماه- تاکنون در تعمیرات اساسی هستیم و در ابتدای تعمیرات اساسی برج‌های فرایندی تخلیه می‌شوند و به دلیل اینکه مقداری هیدروکربن در مسیر وجود داشته و به سمت آبراهه رفته و به یک منبع حرارتی رسیده شاهد آتش‌سوزی بودیم."
می‌دانیم که بسیاری از هیدروکربن‌ها بسیار قابل اشتعال هستند، بنابراین برای جلوگیری از صدمه، افراد و یا محیط‌هایی که با این ماده سروکار دارند باید مراقب باشند. اما واقعیت این است که اصل ایمنی در سازوکارها و چرخه راه‌اندازی، تولید و بهره‌برداری مغفول مانده است.
پیش از آغاز هر فرآیندی باید مسیر کاملاً تخلیه و ایمن شود و همچنین با گاز نیتروژن، پرج یا پرجینگ (پاکسازی مسیر عبوری) انجام شود و پس از آن هر نقطه‌ای که قرار است کار گرم (کاری که در اثر انجام آن جرقه، حرارت مورد استفاده یا حرارت تولید شده به مقداری باشد که سبب شعله ور شدن مایعات، بخارها، گازهای قابل اشتعال یا هر ماده سوختنی دیگری شود) مانند جوشکاری صورت بگیرد بایست حتماً تست گاز (Gas test) انجام شود. (ایزولاسیون)
به گفته‌ی کارشناسان HSE هنگام انجام تعمیرات اساسی یا اورهال در پروژه‌های نفتی باید مطمئن بود که فرایندهای مربوط به ایزولاسیون و خنثی‌سازی با دقت و به شکل ایمن انجام شده است. در واقع، انجام کار گرم یا هر نوع فرآیند دیگری در سایت‌های فرآیندی شرکتهای پتروشیمی نفت و گاز نیاز به Permit با امضاء و تایید بهره‌بردار و واحد ایمنی دارد که تمام موارد مربوط به سلامت و ایمنی یا حفاظت فردی (PPE) و همه مسائل دیگر اعم از موارد مربوط به پیشگیری از حوادث و خسارات مالی و جانی در آن لحاظ می‌شود.
مجموعه‌ای از اشکالات موجب بروز حادثه می‌شود
یک حادثه تنها به دلیل نقص در یک آیتم اتفاق نمی‌افتد بلکه مجموعه‌ای از اشکالات موجب بروز حادثه می‌شود. در مجموع هر اتفاقی که در صنایع نفت و گاز رخ می‌دهد به این دلیل است که یک جایی ایمنی نادیده گرفته شده است و اگر تمام موارد مربوط به ایمنی لحاظ شود وقوع حادثه در مجتمع‌های نفت و گاز بسیار بعید و دور از انتظار بوده و همچنین احتمال انفجارها و یا آتش‌سوزی‌های فاجعه‌باری مانند آنچه پیش از این در بندر امام، خارگ و یا مجتمع پتروشیمی مارون شاهد آن بوده‌ایم بسیار کاهش می‌یابد.
نحوه انجام ایزولاسیون توسط مسئول بهره‌برداری پالایشگاه تعیین می‌شود که باید از انجام صحیح و ایمن بودن این فرآیند اطمینان حاصل نماید. حتی بعد از انجام ایزولاسیون نیز ممکن است میزان کمی از مواد قابل اشتعال (گازها و سیالات) در مخازن و لوله‌ها وجود داشته باشد به همین دلیل باید همه قوانین مربوط به این بخش بایستی کاملاً سخت‌گیرانه و بدون هیچ اغماضی اجرا شود.
در مورد آتش‌سوزی پتروشیمی خارگ نیاز بوده که عملیات خنثی‌سازی انجام شود به گونه‌ای که گازهای خطرناک دیگر از طریق تزریق گازهای خنثی همچون نیتروژن بی‌اثر شوند تا موجب بروز حادثه نشود. اما متاسفانه این اتفاق موجب بروز مصدومیت برای پنج نفر شد که دو نفر از این افراد جان باختند.
اولین حادثه، آخرین حادثه
با همه این اوصاف می‌دانیم که اولین حادثه، می‌تواند آخرین حادثه باشد و راه‌حل عقلانی و منطقی آن است که درجه ایمنی و ضریب اطمینان را هرچه بالاتر ببریم. زیرا یک اتفاق در اثر کوچک‌ترین سهل‌انگاری می‌تواند به حوادث مرگبار و فاجعه آمیزی ختم شود.
بر اساس مدل پنیر سوئیسی (Swiss cheese model) خطاها و رویدادها معمولاً چندعاملی هستند و بروز یک حادثه به سبب بروز همزمان چند خطا در لایه‌های امنیتی و حفاظتی و یا انجام نشدن برخی از اقدامات محافظتی سیستم، و یا موارد مربوط به پرسنل (خطای انسانی) است.
ورود دستگاه قضا برای بررسی حادثه
بنا به اظهارات رییس دادگستری خارگ برای موضوع آتش‌سوزی در یکی از کارخانه‌های پتروشیمی جزیره خارگ پرونده قضایی تشکیل شده و بلافاصله دستگاه قضایی جهت بررسی موضوع و دستورات قضایی به قضیه ورود کرده است، رضا حاجب فرد، با بیان اینکه نشت مواد نفتی موجب ایجاد انفجار و آتش سوزی شده است، عنوان کرده "دستورات قضایی برای تشکیل پرونده انجام شده و جهت بررسی دقیق‌تر علت وقوع حادثه کارشناس و بازرسین مربوطه به محل اعزام خواهند شد.
وی همچنین تاکید کرده است که "این موضوع به دقت بررسی خواهد شد و در صورت احراز هر گونه تقصیر و یا سهل انگاری از ناحیه شخص یا اشخاصی در بروز حادثه یاد شده، مسببین تحت تعقیب کیفری قرار خواهند گرفت." اما آیا هر یک از این اقدامات که پس از بروز حادثه انجام می‌شوند می‌توانند جان‌های عزیز دو نفر قربانی این حادثه را به خانواده‌هایشان برگرداند؟
اتفاقات تلخی چون حادثه اخیر در مجتمع پتروشیمی خارگ، که منجر به مرگ دو نفر از فرزندان این مرزوبوم شد، از جمله حوادث پرتکرار و غم‌انگیزی است که مرتباً در کارخانجات، پتروشیمی‌ها و دیگر محیط‌های کارگاهی یا صنعتی رخ می‌دهد. مردادماه سال جاری نیز حادثه آتش‌سوزی در کارخانه سیمان دشتستان موجب مصدومیت ۶ نفر شد که متاسفانه یکی از آنان جان باخت. لذا ضرورت دارد مبحث ایمنی و اصول و ضوابط آن بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد.
منبع: ایسنا
